مؤلفه‌های رئالیسم تربیتی در رمان آقای پیپ اثر لویدجونز

مؤلفه­های رئالیسم تربیّتی در رمان آقای پیپ اثر لویدجونز

زهرا محمودآبادی[1]

آسیه ذبیح‌نیا عمران[2]

تاریخ دریافت: 13/7/1402                                                    تاریخ پذیرش: 16/11/1402

10.22080/RJLS.2024.26017.1426

چکیده

رمان آقای پیپ، اثر لوید جونز(متولّد 1955 م) نویسنده­ی نیوزیلندی است که متأثّر از آرزوهای بزرگ چارلز دیکنز نوشته شده و نویسنده نام یکی از  شخصیّت‌های داستانش؛ یعنی آقای پیپ را از آن وام گرفته است. حوادث این داستان در جزیره‌ای در استرالیا روی می‌دهد و لوید جونز به طرح مسائل مرتبط با جنگ‌های داخلی این جزیره در اوایل دهه 90 میلادی می­پردازد که این امر با هدف تعلیم و تربیّت واقع‌گرایانه که مجهزکردن شاگردان به مهارت‌هایی است که برای زندگی و سازگاری آن­ها با محیط لازم است، تطابق و همسانی دارد. در این دیدگاه، بر جوانب علمی تعلیم و تربیّت، بیشتر تأکید می‌شود و هدف از تربیّت، ایجاد پیوند میان مدرسه و جامعه است. در رمان آقای پیپ، لوید جونز سعی دارد تا انسان­ها و اوضاع اجتماعی را آن­گونه که در زندگیِ واقعی هستند، بازنمایی کند. رمان آقای پیپ، دارای رویکردی مسئله­محور است که به بیان واقعیات پیرامونی روی آورده ­است. براساس یافته­های پژوهش، لوید جونز در رمان آقای پیپ به نقش معلّم در تدریس ِدانش­آموزان توصیه­ی فراوان دارد و بیشترین توجّه و اهتمام وی به تأثیر تدریس و نوآوری معلّم در ترغیب و انگیزش شاگردان کلاس است. وی در این زمینه به عنوان یک منتقد اجتماعی سعی بر آن داشته تا بازنمودی عینی از محیط پیرامون و باورهای جمعی مردمی ارائه دهد. لذا به همین دلیل واقع­گرایی لوید جونز به دلیل گرایش انتقادی، به­جای این­ که به توصیف تکاملی واقعیت­های اجتماعی توجّه داشته باشد، متمرکز به شکست و ناامیدی است.

کلیدواژه‌‌ها: رئالیسم تربیّتی، آقای پیپ، لویدجونز، واقع­گرایی، روش تدریس.

1-مقدّمه

رئالیسم، از جمله مکتب­هایی است که در تعلیم وتربیّت، نقش اساسی داشته است. به طوری که گروهی از متخصصان تعلیم و تربیّت بر این باورند که «ریشه­های تربیّت جدید را باید در فلسفه­ی رئالیسم و باورهای تربیتی آن جستجو کرد.» (شاتو، 1355: 83)؛ هدف تعلیم و تربیّت در دیدگاه رئالیسم، مواجه­ساختن دانش­آموزان با واقعیّت­های زندگی است و تربیّت آنان باید به­گونه­ای باشد که از زندگی درست بهره­مند شوند، روشن و درست بیندیشند و دارای اخلاق نیکو باشند. در این سیستم تربیتی، دانش­آموز باید هدف اصلی باشد، نه وسیله­ی رسیدن به هدف. توجّه به استعداد و رغبت دانش­آموز و تربیّت وی، فراهم­ آوردن امکان کنجکاوی و تفکّر و فعالیّت در کشف حقایق باید در تربیّت مورد ­توجّه قرار بگیرد. صاحبان این مکتب معتقدند که «تربیّت باید بیشتر بر حواس مبتنی باشد، برای ادراک حسی بیشتر از فعالیّت مجرد حافظه، ارزش قائلند. اینان معتقدند که قواعد و اصولی را که تعلیم و تربیّت بر آن استوار است، می­توان از طبیعت کشف کرد و بدست آورد.» (امینی خلف لو، 1397: 15)

رئالیست­ها معتقدند که «تعلیم و تربیّت با جنبه­های واقعی یادگیری که همان آموزش و یادگیری است، باید به همان اندازه که مفید است، لذت بخش نیز باشد. آن­ها از سخنرانی و سایر روش­های تدریس حمایت می­کنند. با اینکه اهدافی از قبیل خودشکوفایی ارزشمند است، رئالیست­ها اعتقاد دارند که خودشکوفایی زمانی به بهترین صورت حاصل می­شود که شاگردان در مورد جهان خارج شناخت پیداکنند.» (اوزمن و کراور، 1379: 117) مؤلفه­های رئالیسم تربیّتی را در آثار برخی از نویسندگان معاصر می­توان یافت که از جمله آن­ها رمان آقای پیپ اثر لوید جونز است.

1- 1 - بیان مسأله

رئالیسم به معنای واقع­گرایی است و هدف آن نمایش دنیای واقعی، عینی و بیرونی و روایت و تحلیل پدیده­ها، با نگاه علّت و معلولی از طریق بازآفرینی دقیق جزئیات زندگی است که یکی از جلوه­های جمالی این مکتب، داستان واقع­گرایانه است؛  از سوی دیگر، از دیدِ مکتب رئالیست، روش تدریس باید مبتنی بر یافته­های علمی و پژوهشی باشد، روش­های آموزشی اکتسابی و آموختنی است؛ بنابراین «معلّمان باید ضمن کسب آموزش­های مستمر، در زمینه­ی اصول و فنون و روش­های تدریس، امر یادگیری و یاددهی را به منطقی­ترین صورت انجام دهند.» (شریفات، 1396: 11)

رئالیسم تربیّتی برای معلّم، مقام ارجمندی قایل است و نظریه­پردازان این مکتب باور دارند که معلّم، مسئول است که دانش آموزان را به فعالیت و تعقّل وا دارد و امکان بحث و انتقاد به ایشان بدهد و کنجکاوی آنها را برانگیزد.به عبارت دیگر، معلّم قادر است با توجّه­کردن به استعداد و رغبت دانش­آموزان و ایجاد شرایط مناسب، امکان کنجکاوی و تفکر و فعالیّت در جهت کشف حقایق را برای شاگردان کلاس فراهم کند. در این مکتب به حدی برای معلّم ارزش قائلند که معلّم را محور تعلیم و تربیّت می­دانند.  

در همین راستا، از آنجایی که اهمّ متنِ رمانِ آقای پیپ در فضای مدرسه می­­گذرد و این معلّم مدرسه است که نقش مهمی را در تغییر و انگیزش دانش­آموزان ایفاء می­کند، لذا مقاله­ی حاضر می­کوشد تا به بررسی مصادیق رئالیسم تربیّتی در رمان آقای پیپ لوید جونز بپردازد. بنابراین، هدف از انجام این تحقیق،  شناسایی ویژگی­های معلّم و شاگرد و روابط بین آن­ها از دیدگاه رئالیسم تربیّتی در رمان آقای پیپ است تا میزان تناسب این راهبرد تربیّتی با چارچوب آموزشی و تربیّتی مشخص و تبیین  شود.

2-1- پرسش‌ پژوهش

مقالۀ حاضر در متن به پرسش زیر پاسخ می­دهد:

در رمان آقای پیپ، کدام قسم از مصادیق رئالیسم تربیّتی مورد تأیید است؟

3-1- روش پژوهش

در مقاله­ی حاضر با توجّه به ماهیّت موضوع، برای گردآوری داده­ها از روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تحقیقات کتابخانه­ای استفاده شده است که در ارائه­ی نمونه­های متن، روش وصفی و در انطباق آن­ها با مبحث رئالیسم و نتیجه­گیری روش تحلیلی به کار گرفته شده است.

4-1- پیشینه­ی پژوهش

تاکنون مبحث رئالیسم تربیّتی در داستان­ها و رمان­ها کار نشده، اما برخی از آثار منتشر شده مرتبط با موضوع مقاله، به ترتیب سال نشر به شرح زیر است:

مقاله­ی «تفسیرهای رئالیسم» از لیلیان فورست در سال (1373) در شماره 27 مجله هنر (صص 351-362) منتشر شد. مقاله­ی مذکور به تفسیر رئالیسم از دید ساختارگرایی و فرم و محتوا می­پردازد و بر این باور است که ساختارگرایی، روش­های جدیدی برای خواندن هرچه پربارترِ متن­های رئالیستی ارائه می­کند، اما این رهیافت، دشواری­های خاص خود را دارد.

منوچهر بشیری راد، درسال (1374) مقاله­ی «سیری در رئالیسم» را در شماره 28 نشریه­ی هنر(صص 651-658) چاپ کرد. این مقاله به طور مختصر به جریان­شناسی رئالیسم و خاستگاه آن می­پردازد و با بررسی جریان­های مختلف رئالیسم، به این نتیجه می­رسد که تا زمانی که اجتماعی از انسان­ها وجود داشته باشد، رئالیسم به عنوان شیوه­ا­ی از اندیشه، هنر و زندگی مطرح خواهد بود.

پرویز معتمدی آذری، در سال (1384) مقاله­ی «جهان بینی رئالیسم» را در شماره 23 نشریه­ی پژوهش زبان­های خارجی (صص 79-92) منتشر کرد. در این مقاله آمده است که در ادبیّات نوین، که هم­زمان با آغاز دوره­ی واقع­گرایی است، ناهنجاری و بلاهت به عنوان نمونه­هایی از وضع بشر، نشان داده می شود. ادبیّات واقع­گرا یا رئالیسم، ادبیّات نوین عصر حاضر است، که سعی در نمایاندن واقعیت دارد. واقع­گرایی تنها یک سبک میان سبک­های ادبی دیگر نیست، بلکه زیربنایی است برای سایر سبک­های ادبی که به گرایش­های گوناگون قابل تفکیک می­باشند.

احمد خاتمی و علی تقوی در سال (1385) مقاله­ی «مبانی و ساختار رئالیسم در ادبیّات داستانی ایران» را در شماره 6 پژوهش زبان و ادب فارسی(صص 99-111) منتشر کردند. در این پژوهش پس از توضیح و تبیین رئالیسم، چه در مفهوم عام آن، و چه به مثابه مکتبی معروف در سده­ نوزدهم، مبانی و ساختار رئالیسم و انواع مهم آن در ادبیّات داستانی نقد و بررسی شده است.

در سال (1386) کتابی از ریموند ویلیامز، با عنوان «رئالیسم و رمان معاصر» توسط حسین پاینده ترجمه و به وسیله­ی انتشارات نیلوفر منتشر گردید. این اثر به بررسی نظریه­های رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم می پردازد. این کتاب مبانیِ نظریِ رمان را برای خواننده روشن می‌کند و با اشاره به مشهورترین رمان‌های نویسندگان جهان، نظریه‌های رمان را به تفصیل توضیح می دهد.

اکبر رهنما در سال (1399) مقاله­ی «رئالیسم و تعلیم و تربیّت» را در دانش­نامه­ی فلسفه تعلیم و تربیّت دوره 2، شماره 3 (صص 1-4) منتشر کرد. مقاله­ی مذکور به تعریف رئالیسم تربیّتی می­پردازد و بیان می کند که «رئالیسم تربیّتی با وجود کاستی­ها و نقص­های خود، توانسته است مورد توجّه و تایید شمار زیادی از مربیان، معلّمان، والدین، موسسات مذهبی و تجاری و عامه­ی مردم در مغرب زمین قرار گیرد.» (رهنما، 1399: 3)

2- مبانی نظری پژوهش

در این بخش، چارچوب نظری پژوهش که مبنای انجام مطالعه و تفسیر نتایج است ارائه می­گردد. به این منظور، مفهوم رئالیسم تربیتی شرح داده شده، لوید جونز نویسنده رمان آقای پیپ معرفی شده و خلاصه­ای از رمان مذکور نیز ارائه گردیده است.

1-2- رئالیسم تربیتی

کلمه­ی رئالیسم^[3] به معنی واقع­گرایی است که از ریشه­ی لاتین «رئل»^[4] به معنای «واقع» گرفته شده است. در قلمرو هنر و ادبیات، «رئالیسم» به آن دسته از مکتب­های هنری و ادبی گفته می‎شود که طبیعت و زندگی را به همان­گونه که هستند و به طرز واقعی در بیانات خود، به اشکال تجسمی، تصویری، کلامی،‌ شنیداری و غیره منعکس می­سازند. خاستگاه مشترک اقسام رئالیست­ها، آثار ارسطو است. (گوتگ، 1935: 48)؛ در تاریخ اندیشه­های تربیتی چنین مشهود است که واقع گرایی (اصالت واقع) را ارسطو بنیان گذاشت. از دید ارسطو «شخصی که به­راستی تربیّت یافته باشد؛ در هدایت فعل اخلاقی و رفتار سیاسی خویش، عقل خود را به­کار می­اندازد. هدف زندگی انسان، نیل به خوشبختی است که به معنی فعلیت­یافتن همه­ی استعدادهای انسان است. به عقیده­ی ارسطو، آموزش و پرورش باید به مثابه­ی وسیله­ای برای کمک به انسان­ها در جستجویشان برای سعادت باشد که خود به معنی نیل به فضیلت است و معتعقد بود برنامه­ی درسی باید با الگوهای رشد و کمال آدمی همخوانی داشته باشد.» (همان: 57)؛ رئالیسم و تعلیم و تربیّت، یکی از مباحث مطرح در علوم تربیّتی بوده و به دنبال اجرای عملی مفاهیم فلسفه­ی رئالیسم در بحث تعلیم و تربیّت است. (شعاری­نژاد، 1374: 290)؛ در تربیت مبتنی بر واقع گرایی، وحدت  شخصیّت انسان از اهمیّت زیادی برخوردار است. به دلیل وجود جنبه­های گوناگون و در عین حال متضاد در زندگی انسان، موضوع وحدت­بخشیدن به  شخصیّت از نظر تربیتی دارای اهمیّت فراوانی است و نبودن وحدت در  شخصیّت سبب تضاد در کنش­ها و واکنش­های فرد خواهد شد. (همان: 296)؛ از نظر واقع گرایان، کودک در حال «رشد و شدن» است. رشد و شدن در واقع انتقال قوه به فعل است. وظیفه تربیت و مربی، کمک به این جریان در متربی است تا هستی خود را کامل­تر کند.» (نلر، 1387: 22)؛ به نظر رئالیست­ها، کودکان باید زندگی سالم و خوب را یاد بگیرند و هدف آموزش و پرورش باید، مواجه­ساختن کودکان با واقعیت­های زندگی باشد. این مکتب به معلّم­محوری متمایل است و او را مسئول آموزش مواد و موضوع­های درسی می­داند. از نظر رئالیست­ها، معلّم باید بتواند خود به عنوان مدل ارزشی عمل نماید(مدل عینی) و ثانیاً در تعلیم و تربیّت باید به تبیین موضوعاتی پرداخت که به رشد زبان­شناختی کودک کمک کند، موضوعاتی که واقعی هستند نه ذهنی. در مجموع، تعلیم وتربیّت بذاته یک مسأله­ی فلسفی است و فلاسفه بزرگ از زمان افلاطون آن را همواره مطرح کرده­اند و به توضیح ابعاد مختلف آن پرداخته­اند. (شکوهی، 1391: 107)

هدف رئالیسم تربیّتی، شکوفا ساختن خویشتن از راه فعلیت ­بخشیدن به استعدادهای خود برای حداکثر کمال و یگانه و یکپارچه ­ساختن خود از طریق تنظیم نقش­ها و تقاضاهای گوناگون زندگی، بر وفق نظمی عقلایی و سلسله مراتب وار. (گوتک، 1390: 65)؛ پس، هدف تربیّت در واقع گرایی، پرورش انسانِ کاملا متعادل از نظر روحی و جسمی است. (ابراهیم زاده، 1383: 104)

2-2- لوید جونز

لوید جونز^[5] رمان‌نویس معاصر، اهل نیوزیلند و فارغ­التحصیل دانشگاه ویکتوریا^[6] است. از سوی همین دانشگاه در سال ۲۰۰۹م. دکترای افتخاری به وی اعطا شد. او از سال ۱۹۸۵ داستان­نویسی را آغاز کرد و بیش از سیزده عنوان کتاب در حوزه­ی ادبیّات داستانی شامل رمان، داستان کوتاه و ادبیّات کودکان دارد. رمان آقای پیپ^[7] در 14 ژوئن سال 2007 توسط نشر جان موری در 240 صفحه با جلد زرکوب منتشر شد. (اشرفی، 1386: 34)؛ این اثر چند جایزه را از آنِ خود کرد از جمله:

• برنده بهترین جایزه کتاب سال ۲۰۰۶م. (استرالیا)

- برندۀ نشان مونتانا^[8] (امریکا) برای داستان­نویسی.

• برنده جایزه نویسندگان کشورهای مشترک­المنافع^[9](انگلیس، ایرلند و تمام آثار نوشته­ شده به زبان انگلیسی).
• نامزد جایزه «من بوکر» ^[10]در سال ۲۰۰۷ (جمهوری ایرلند).
• برنده جایزه کامن ولث^[11] در سال 2007 (کالیفرنیا).
• برنده جایزه کری یاما ^[12]در سال 2008 (کشورهای منطقۀ اقیانوس آرام و آسیای جنوبی).

رمان آقای پیپ، در ایران، در سال 1390 توسط فریده اشرفی در 286 صفحه ترجمه شد و نشرآموت آن را منتشر کرد.

3-2- خلاصه­ی رمان آقای پیپ

کتاب آقای پیپ از زبان دختر نوجوانِ سیاه­پوستی به نام ماتیلدا روایت می شود. ماتیلدا به همراه مادرش در جزیره­ای با کمتر از شصت نفر سکنه واقع در کشور پاپوآ گینه ­نو زندگی می­کند. در این رمان آقای واتس در جزیره‌ای مشغول تدریس به کودکان بومی است و برایشان رمان «آرزوهای بزرگ» دیکنز را می‌خواند. آقای واتس یک سفیدپوست اهل نیوزیلند است و بعد از ازدواج با یکی از اهالی آن جزیره از کشور خود مهاجرت کرده است. کودکان این جزیره، به خصوص  شخصیّت ­محوری داستان به نام ماتیلدا، شیفته­ی  شخصیّت‌ جوان این اثر داستانی می‌شوند. او که تمام عمر خود را در همان جزیره گذرانده با مادرش زندگی می‌کند.

پدر ماتیلدا برای کار به استرالیا رفته و آن­ها مدت­هاست که از او بی خبرند. مردم با بدویت، روزگار می­گذرانند و آن کس که در آنجا زندگی متفاوتی دارد، آقای واتس است. او سفیدپوستی است که به همراه همسرش، خانم گریس، که از هم­نژادان مردم جزیره و ماتیلدا است در خانه­ای دورتر از محل سکونت بومی­ها (خانه کشیش سابق) زندگی می­کند. او در جزیره به آقای چپول معروف است. وی در روزهای مشخصی، همسر بیمارش را بر گاری سوار می­کند و در حالی­ که یک دماغ دلقکی بر صورتش گذاشته است در جزیره قدم می زند. واتس یا همان چپول بر حسب اتفاق، معلّم مدرسه جزیره می شود.

اما آنچه مسیر داستان را تغییر می دهد، کتاب «آرزوهای بزرگ^[13]» نوشته چارلز دیکنز^[14] نویسند­ی سده‌ی نوزدهم انگلستان است. آقای واتس تصمیم می­گیرد هر روز یک فصل از این کتاب آرزوهای بزرگ دیکنز را سر کلاس بخواند.

ماتیلدا بیش از سایرین جذب داستان دیکنز می­شود و با پیپ،  شخصیّت اصلی داستان آرزوهای بزرگ هم­ذات پنداری می­کند. کار به جایی می­رسد که وقتی کتاب در حادثه­ای دردناک و تأثرآور از بین می رود او سعی در یادآوری و بازخوانی سطر به سطر داستان می­کند.

وقتی همه­ی آنچه در جزیره است توسط شورشیان به آتش کشیده می شود و مردم جزیره در نادانی و ناتوانی محض، آقای واتس را مسببّ این بی­رحمی می­دانند، او دوباره از جایگاه آموزگاری به زیر آمده، همسرش را بر گاری سوار می­کند و در جزیره قدم می­زند.

خانم گریس، همسر واتس، یکی از اهالی جزیره است که برای تحصیل به استرالیا مهاجرت کرده بوده و بعد از چند سال با آقای واتس در حالی­که افسرده و بیمار است، به جزیره باز می­گردد. کسی از آنچه بر او رفته خبری ندارد. اما همه از جمله مادر ماتیلدا دیگر او را دوست ندارند. چون که او از بورسیه تحصیلی که می­توانست حق هر کدام از هم­سن و سال­های گریس باشد، استفاده کرده و به جای اینکه دندانپزشک بشود با واتس به جزیره بازگشته است.

شورشیان، مادر ماتیلدا، آقای واتس و بسیاری از اهالی را با قمه، قطعه قطعه می­کنند و خانه­ها را به آتش می­کشند. ماتیلدا به صورت معجزه­آسایی، در حالی که فقط به کُندهه­ی درختی چسبیده، از دریا نجات می­یابد. نجات گران وی را نزد پدرش در استرالیا می­برند و در نهایت، ماتیلدا، بعد از اتمام تحصیلات به عنوان معلّم، به جزیره بومی خود بازمی­گردد. (جونز، 1390: تلخیص از کل متن)

3- بحث و بررسی

رئالیسم تربیّتی دارای مؤلفه­هایی شامل روش تدریس رئالیستی، پرورش جسم و روح، تعلیم و تفکر، فهم و قضاوت به­ وسیله­ی یادگیرنده، تبیین شرایط اجتماعی، واجد خصایص متعدد و لذت بخش بودن موادّ آموزشی است. در بخش زیر، این مؤلفه­ها به صورت جداگانه در رمان آقای پیپ مورد بررسی قرار گرفته­اند.

3-1- روش‌ تدریس رئالیستی

از دیدگاه رئالیسم، برنامه درسی و آموزشی، باید به مطالعات عینی در تعلیم و تربیّت توجّه و اهتمام زیادی کند؛ زیرا برنامه­ی درسی و آموزشی از نگاه رئالیستی، امری موضوع­محور است. در رمان آقای پیپ، معلّم مدرسه «واتس» نام دارد. وی به اصرار اهالی جزیره به عنوان تنها معلّم انتخاب می­شود. آقای واتس، همان‌طور که خودش هم تایید می‌کند، در شرایط مطلوب آموزگار مناسبی نیست؛ اما با تمام وجود تلاش می‌کند تا با تشکیل کلاس‌ها، بچه‌ها را از فشارهای روحی و مشکلات ناشی از جنگ و محاصره دور نگه دارد؛ هر چند در آغاز هیچ­کس نمی‌دانست این کار چه پیامدهایی دارد. او «آرزوهای بزرگ»، از جمله شاهکارهای چارلز دیکنز – تنها کتاب‌ موجود در جزیره– را به عنوان کتاب درسی انتخاب می‌کند و هر روز فصلی از آن را در کلاس می‌خواند و از بچه‌ها می‌خواهد درباره آن صحبت کنند و نظر بدهند. با وجود بیگانگی کتاب چارلز دیکنز، آنها (به ویژه ماتیلدا) مجذوب «آرزوهای بزرگ» می‌شوند؛ با وجود تمام دشواری درک آن در این محیط و تفاوت بسیار زیاد انگلستان قرن نوزدهم با محل زندگی این بچه‌ها که کمترین ارتباط را با تمام جهان پیرامونشان دارند.

در رئالیسم تربیّتی، در زمینه تدریس «به جای تعلیم موضوعات متعدد باید مواد را محدود­تر ساخت. ولی در عین حال به بچه کمک کرد تا به طور عمیق موضوعات را درک کند.» (شریعتمداری، 1388: 195)؛ هدف از تعلیم و تربیّت واقع‌گرایانه، عبارت است از مجهزکردن شاگردان به مهارت‌هایی که برای زندگی و سازگاری آنها با محیط لازم است. در این دیدگاه بر جوانب علمی تعلیم و تربیّت، تأکید بیشتری می‌شود و هدف از تربیّت، پیوند دادن میان مدرسه و جامعه است. برآورده ساختن نیازهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، علمی، فنی و اخلاقی جامعه و فرد از جمله هدف‌های عمده در این دیدگاه است. (شفیلد، 1375: 20)

در رمان آقای پیپ، معلّم کلاس که دانش کمی برای آموزش دانش­آموزان دارد، همه­ی تلاش خود را برای نجات و آموزش شاگردان به کار می­گیرد. او از اهالی جزیره کمک می­گیرد و از آنها می­خواهد تا به نوبت، هر روز یکی از آنها سر کلاس حاضر شود تا با بچه­ها از دانش، مهارت و تجربیات خود حرف بزند. یکی از بهترین بخش­های رمان آقای پیپ، آن صفحاتی است که مادرها و پدرها سر کلاس درس حاضر می­شوند و از مهارت یا ساده­ترین چیزها برای شاگردان کلاس سخن می­گویند. برای نمونه، مادر بزرگِ دانیل، یکی از شاگردان، سرکلاس حاضرمی­شود و از زیبایی رنگ آبی سخن می­گوید. مادربزرگ دانیل گفت: آبی، رنگ اقیانوس آرامه. هوایی که ما تنفس می­کنیم....آبی، رنگ آسمونه و نمیشه اینو ازش کِش رفت؛ به­خاطر همین بود که مبلّغای مذهبی از رنگ آبی تو پنجره­ی اولین کلیسایی که توی این جزیره ساختن، استفاده کردن.» (جونز، 1390: 71)؛ در بخشی دیگر، عموی گیلبرت، یکی از شاگردان، سرکلاس حاضر می­شود و درباره­ی تأثیر آواز و موسیقی برای دانش­آموزان سخن می­گوید: «با خواندن آوازی می­توانید کاری کنید که درخت پرتقال رشد کند. درباره­ی آوازی شنیدیم که مثل دارو عمل می­کنند.» (جونز، 1390: 72)

در این نظریّه، معلّم راهنمای شاگرد تلقی می‌شود و او نیز مانند شاگرد، پیوسته باید بر دانش و بینش خود بیفزاید. معلّم باید با بهره‌جویی از یافته‌های روان‌شناسی تربیّتی و کودک‌ شناسی در کودکان انگیزه ایجاد نماید، اما محور همه­­ی مسائل آموزشی معلّم نیست، بلکه وی نیز به عنوان عنصری از عناصر آموزش و پرورش، شرایط یاد دادن و یادگرفتن را تسهیل می‌کند و در این راستا، از یافته‌های علمی جدید در عرصه‌های گوناگون بهره می‌جوید و علاوه بر شخصیّت اخلاقی معلّم، مهارت‌ها و دانش‌های وی نیز دارای اهمیت فراوان است. (سرمد، 1375: 22)؛ اهمیّت نقش معلّم در این دیدگاه به میزانی است که چنین بیان می­شود که «دانش­آموزان که سعی دارند به رشد و تکامل دست یابند، این حق را دارند که متخصصانی تربیّت ­یافته و بهره­مند از آموزشی حرفه­ای را به عنوان معلّم کنار خود داشته باشند.» (گوتگ، 1935: 70)

روش تدریس علمی که در واقع انطباق روش­های آموزشی با معیارهای تحقیق علمی است، مورد نظر رئالیسم تربیّتی است. هدف این روش آموزشی آن است که دانش­پژوهان را از طریق فرایندهای منطقی(عقلانی)، در جهت دستیابی به واقعیّت­های محققّ شده رهنمون نماید. (Maheswri, 2015: 12)

ماتیلدا، راوی نوجوان داستان آقای پیپ، درباره­ی آموزش مهارت از طریق تجربیات والدینِ شاگردان، چنین سخن می­گوید: «ما درباره­ی دارو و درمان یادگرفتیم، مثلِ گذاشتن برگ­های گل سوسن سفید روی زخم­ها، گیاه، پوشیده از خاری هست که برگ­های سبز و بلندآن برای دردِ گوش خوب است. برگ­های گیاه دیگری را می­توان خشک و برای اسهال استفاده کرد. زنی که برای اولین بار زایمان کرده، باید سوپ توتیای دریایی بخورد تاخونریزی­اش بند بیاید...» (همان: 73)

3-2- پرورش جسم و روح

هدف، تربیّتِ «انسان کاملا متعادل از نظر روحی و جسمی است.» (ابراهیم زاده، 1383: 104)؛ به عقیده­ی جان لاک،¹⁵ داشتن روانی سالم در تنی سالم، کوتاه­ترین وصف برخورداری از یک زندگانی خوب در این دنیاست. وی پرورش تن و تندرستی را نخستین گام تربیّت می­شمارد و برای آن زندگانی در شرایط سخت و متفاوت، بازی در هوای سالم، رژیم غذایی ساده، ننوشیدن شراب، و نوشیدنی­های تند و دوری از پوشاک گرم و تنگ را پیشنهاد می­کند. (نقیب زاده، 1387: 116)؛ در رمان آقای پیپ، راوی داستان، ماتیلدا، تمام امکاناتی که برای پرورش جسم در جزیره موجود است، برمی­شمارد: «دریا هنوز ماهی داشت. هنوز میوه­ها روی درختان بودند. سرخ­پوستان هوا و سایه را برای ما گذاشته بودند.» (جونز، 1390: 126)

در رمان آقای پیپ، نویسنده، زمانی که شورشیان را وصف می­کند از تأثیر سوء مصرف گیاه مخدر «تنبول» سخن می­گوید: «رمبوها پیچ­وتاب می­خوردند و غش­غش می­خندیدند...پشت دهان­های پُر از لک گیاه تنبول و نگاه­های عصبانی و دیوانه­وارشان، چندان تفاوتی با ما نداشتند.» (جونز، 1390: 181)

یا نمونه­ی زیر:

شورشیان غذای مردم را به زور از زنان و کودکان می­گیرند. «یکی از سربازان موزی را از دست بچه کوچولویی قاپید...ما دیدیم که آن سرباز گازی به موز زد و بقیه­اش را نخورده دور انداخت. فرمانده­شان با چشمان بیمارش این صحنه را دید، اما یک کلمه حرف نزد.» (همان: 226)

هدف تعلیم و تربیّت [از دیدگاه «هری برودی^[15](1905-1998 م.) استاد آمریکایی فلسفه»]، دارا شدن یک زندگی خوب شامل سلامت بدن، سلامت عاطفی، احساس قدرت و احترام و بیم و امید نسبت به آینده است. (ضمیری، 1374: 102)؛ در رمان آقای پیپ، آقای واتس، مُدام با عبارات و جملات اندرزی می­کوشد تا به شاگردان کلاس تعلیم دهد «انسان بودن، اخلاق­گرا بودن است. پاک و شرافتمندانه بودن است.» (جونز، 1390: 236)

یکی از فصول کتاب رمان آقای پیپ به پرسش و پاسخ در باب آفرینش جهان، روح انسان، ملکه سبا و حضرت سلیمان نبی ع و ... می­پردازد. برای مثال، آقای واتس می­پرسد: «کسی اینجا هست که بدونه ملکه سبا کی بود؟ مادرم گفت: ملکه سبا، زن سیاهپوستِ خردمندی بود که دنبال سلیمان بود تا ببینه می­تونه عقل و خرد افسانه­ای اونو با عقل و خرد خودش جورکنه.» (همان: 220)

در رمان آقای پیپ، معلّم واتس، سعی دارد تا با طرح دو داستان از زندگی خودش، برای شورشیان، در طول هفت شب، مرگ اهالی جزیره را یک هفته به تعویق بیندازد. «خبرگوش به گوش رسیده بود که آقای واتس می­خواهد داستان زندگی­اش را تعریف کند. بیشتر افراد برای این آمده بودند که داستان­هایی درباره­ی دنیایی بشنوند که هیچ­وقت ندیده بودند. ما مشتاق آن دنیا بودیم. هر دنیای دیگری، به­جز این یکی که درآن بودیم و از آن خسته شده و حال ما به­هم می­خورد، از ترسی که به دلمان می­انداخت خسته شده بودیم.» (جونز، 1390: 186)

3-3- تعلیم و تفکر

روش تعلیم و تفکر تقریباً یکسان هستند. همان­طور که فرد یاد می­گیرد، فکر خود را نیز به­کار می­اندازد، و جریان تدریس نیز باید با توجّه به آنچه در امر یادگیری رخ می­دهد صورت گیرد. به عبارت دیگر، یاد گیرنده اطلاعات را همان­طور که وجود دارند درک می­کند. کار یادگیری و کسب معرفت به ترتیب از ادراک حسی، تشکیل مفاهیم، تجربه و فهم تشکیل می­شود. (شریعتمداری، 1388: 193)

در رمان آقای پیپ، معلّم واتس می­خواهد با مطالعه و خواندن کتاب، سلامت عقل و شعور دانش­آموزان را تأمین کند. راوی نوجوان کتاب، درباره­ی خواندن چندباره رمان چارلز دیکنز می­گوید: « تنها دل­ خوشی ما این بود که با خواندن بار دوم و سوم، هنوز سرزمینی برای فرار کردن به آن داشتیم و همین مسأله، سلامت عقل و شعور ما را حفظ می­کرد.» (جونز، 1390: 109)

در کل متن ِرمان آقای پیپ، معلّم کلاس می­کوشد تا تفکّرِ «تغییر» و تبدیل را به دانش­آموزان القاء کند؛ تبدیل به انسان کامل شدن. در رمان آقای پیپ، معلّم کلاس؛ یعنی آقای واتس به ماتیلدا می­گوید: «ماتیلدا، انسانِ­کامل بودن سخته، پیپ فقط یک انسانه، فقط یه فرصتی به اون داده شده که خودشو تبدیل به هرکسی که دوست داره بکنه. آزاده که انتخاب کنه.» (جونز، 1390: 83)

در متن رمان، وقتی شورشیان خانه­های مردم را ویران می­کنند و به آتش می­کشند آقای واتس، سرکلاس، در باره­ی اهمیت تفکّر به دانش­آموزان می­گوید: «همه­ی ما هرچی داشتیم، از دست دادیم و خیلی خونه­هامونو، اما این شکست­ها، با اینکه ممکنه خیلی سخت باشن، ما را یاد چیزهایی می­ندازن که هیچ کس نمی­تونه از ما بگیره و اون افکار و قوه­ی تخیّل ماست.» (همان: 141)

3-4- فهم و قضاوت

فهم و قضاوت، به­وسیله­ی یادگیرنده جزء جنبه­های اساسی یادگیری است که توجّه به ارتباط امور و درک آنه،ا ارزیابی حوادث و اظهار نظر درباره­ی آنها در یادگیری تاثیر فراوان دارد. «دستیابی به آرمان­های تعلیم و تربیّت بسیار دشوار است، زیرا باید مشارکت رضایت­بخش نبوغ معلّم، هوشمندی محصّل، تسهیلات مفید و قابل ­دسترس معلّم و برای محصّل، یک چشم­انداز عالی در زندگی را در بر داشته باشد.» (نخستین، 1379: 105)

فهم و قضاوت در سه بخش از رمان آقای پیپ دیده می­شود: اولین قسمتِ آن مربوط به مادر ماتیلدا است. این نوجوان، فهم و قضاوتی که از مادرش دارد، نادرست است تا این که رئیس شورشیان جزیره، ماتیلدا را به گروگان می­گیرند و ریس شورشیان تنها شرط برای آزار ندادن جنسی ماتیلدا را مرگ مادر تعیین می­کند و مادر بدون چون و چرا شرط را می­پذیرد.

«مادرم روی زمین افتاده بود. سربازی که مرا آورده بود، گفت: دخترشه. حالا مادرم دوباره جان گرفت... مادرم برهنه بود و آن قدر به خاطرآن هر دو نفرمان خجالت کشیدیم که زدم زیر گریه. مادرم به سربازان التماس میکرد...فرمانده...تفنگی از یکی از سربازانش گرفت و با لوله­اش دامن پیراهنم را بالا زد. مادرم به طرف او دوید...» (جونز، 1390: 232)؛ مادر با فرمانده شورشیان بر سر جان خود معامله می­کند تا به دخترش دست­درازی نکند.» مادرم گفت: زندگیم. من زندگی­مو بهت میدم.» (همان: 234)

فرمانده شورشیان سپس مادر و آقای معلّم را با قمه قطعه قطعه می­کند. «آنها مادرم را به کناره­ی جنگل بردند، به همان­جایی که آقای واتس را کشانده بودند و مادرم را با قمه، تکه­تکه کرده و جلوی خوک­ها ریختند.» (همان: 235)

سپس راوی داستان یعنی ماتیلدا چنین می­گوید: «سؤالی که مدام در ذهن من می­چرخد این است که تعرّض به من چنین بهای سنگینی داشت و مادرم برای جلوگیری از این کار باید زندگی­اش را فدا می­کرد؟» (همان: 235)

راوی در پاسخ به سوال خویش، مادرش را اخلاق­گرا و «با شهامت». (همان:236) معرفی می­کند.

دومین قضاوت، مربوط به پدر ماتیلدا است. در طول رمان، ماتیلدا قضاوتی که از پدرش دارد نادرست است. در ظاهر به نظر می­رسد که پدر برای کار به استرالیا رفته است، اما حقیقت این است که پدر، برای همیشه آنها را ترک کرده است. وی در استرالیا، با زنی آسیایی دوست می­شود که در نهایت به ازدواج منتهی می­شود. ماتیلدا، مادر خود را همیشه عصبانی تصور می­کند و دلیل این امر را ترک پدر می­داند:

«مادرم زیاد لبخند نمی‌زد. تقریبا همیشه فقط موقعی این کار را می‌کرد که فاتح و پیروز بود. در غیر این صورت، حتما شب‌ها، موقعی بود که فکر می‌کرد، کاملا تنهاست. معمولا وقتی فکر می‌کرد، عصبانی به نظر می‌رسید؛ انگار عملِ فکرکردن به طور بالقوه ویرانگر و مصیبت‌بارست و حتّی به تحقیر و سرافکندگی منتهی می‌شود. حتی وقتی روی کاری تمرکز می‌کرد، عصبانی به نظر می‌رسید. در حقیقت، بیش‌تر وقت‌ها با قیافه عصبانی ظاهر می‌شد. همیشه فکر می‌کردم به خاطر فکرکردن به پدرم به این حالت درمی‌آید.» (جونز، 1390: 102)؛ «مادرم امیدوار بود، بتواند هر زمانی که ممکن باشد، پیش پدرم برود. این فقط فکری آرزومندانه بود، چون در زندگی واقعی مادرم، پدرم وجود نداشت.» (همان: 174)

سومین قضاوت نادرست اهالی در باره­ی آقای واتس، معلّم جزیره است. وی در آغاز، در میان مردم بومی محبوبیّت ندارد و مردم وی را مسببّ بدبختی خود می­دانند «حالا آقای واتس وظیفه پذیرفتن مسئولیت آتش­سوزی و وسایل از دست ­رفته مردم را برعهده داشت.» (جونز، 1390: 124)؛ آقای واتس، در میانه­ی داستان، برای نجات مردم بومی خودش را تسلیم شورشیان می­کند. حتی ماتیلدا در جوانی تصمیم می­گیرد تا خانه و خانواده واتس را در استرالیا پیدا کند و موفق می­شود ناگفته­های بسیاری را از معلّم خود برملاء می­سازد که نوع نگاه و تفکّر وی را درباره­ی معلّم مدرسه تغییر می­کند.

در رئالیسم تربیّتی، آنچه آموخته می­شود باید به صورت عادت در آید. ایجاد عادت به صورت طرح‌هایی که نه تنها جریان یادگیری یا کسب معرفت را تکمیل کنند، بلکه آن را برای به­کار بردن در موارد مختلف آماده سازند، زیرا «شاگرد را در معرض آزمایش قرار داد تا آنچه را آموخته شخصاً انجام دهد. این امر نیز در تکمیل یادگیری، تأثیر فراوان دارد.» (شریعتمداری، 1388: 195)

5-3- تبیین شرایط اجتماعی

رئالیسم تربیّتی به بیان شرایط اجتماعی می­پردازد و از اوضاع اجتماعی انتقاد می­کند، زیرا «پیامش منعکس کننده­ی شرایط اجتماعیِ واقعی است.» (Hillmann, 1984: 333)

نویسنده­ی رمان آقای پیپ، در این کتاب مشخصات جغرافیایی جزیره را با ذکر جزییات بیان می­کند و در خلال روایت داستان به مسایل تاریخی هم اشاره دارد.

در بوگِن‌ویل، بزرگ‌ترین جزیره از مجمع‌الجزایر سلیمان در شمال استرالیا و در زمان جنگ داخلی سخت و بی‌رحمانه دهه ۱۹۹۰ رخ می‌دهد. مسائل مربوط به معادن مس، شورش کارگران معدن و مشکلات اجتماعی و سیاسی متعاقب آن که در این داستان به آن­ها اشاره شده، حقایق تاریخی هستند.

توالی ورود شورشیان و سرکوبگران و ددمنشی هر یک از آن­ها، برخوردها و اعمال اغراق‌آمیز مادر ماتیلدا (راوی اصلی داستان)، بیش از حد جدی­گرفتن  شخصیّتی داستانی از کتاب آرزوهای بزرگ توسط شورشیان و سرکوبگران، روایت داستان در داستان  شخصیّت‌ها و فداکاری و قهرمانی افرادی که همگان را بهت‌زده می­کنند، از جمله موضوعات قابل تأمل در باب مسائل اجتماعی رمان مذکور است. همچنین رمان آقای پیپ، نشان می دهد که کتاب با شیوه­ی بیان و لحن شگفت­انگیز خود تا چه اندازه می­تواند در تغییر زندگی و افکار اشخاص به ویژه دانش­آموزان، مؤثر واقع گردد. حتی ماتیلدا، راوی نوجوان کتاب می­گوید که با خواندن کتاب آرزوهای بزرگ توسط معلّم واتس، گویی آنان فضای اجتماعی کشور انگلستان را در قرن نوزدهم مجسم می­کردند: «دنیایی که آقای واتس ما را به فرار به آن تشویق می­کرد، نه استرالیا بود و نه مزربی. حتی قسمت دیگری از جزیره هم نبود. آن دنیا، انگلستان قرن نوزدهم آرزوهای بزرگ بود.» (جونز، 1390: 174)؛ در سده­ی نوزدهم میلادی، امپراتوری بریتانیا پس از جنگ­های ناپلئونی، درحالی‌که یک ربع از جمعیّت جهان و یک سوم زمین‌ها را در اختیار داشت، تبدیل به بزرگ‌ترین ابرقدرت این سده شد.

6-3- واجد خصایص متعدد

 شخصیّت­های رمان رئالیستی، فقط زمانی می­توانند واقعی جلوه کنند که «واجد خصایص متعدد باشند، خصایص یا ویژگی­هایی که با یکدیگر ناسازگار یا متناقض­ هستند. به بیان دیگر، هر  شخصیّتی باید کمابیش غیرقابل پیش­بینی باشد و گفتار و رفتارش ناشی از انگیزه­هایی چندگانه به نظر آید.» (Bannett & Royle, 2004: 62)غ زیرا رئالیسم عبارت است از «سه­بعدی یا چند جانبه بودنی که  شخصیّت­ها و روابطِ انسانی میان آدم­ها را از هستیِ مستقل برخوردار می­کند.» (Lukacs, 1996: 137)

در رمان آقای پیپ، «آقای واتس» و «ماتیلدا»  شخصیّت چند بُعدی دارد. آقای واتس یک سفیدپوست اهل نیوزیلند است که به دلیل عشق به «گریس»، دختر سیاهپوست بومی جزیره، همسر و فرزندانش را رها می­کند و و بعد از ازدواج با گریس، کشور خود را ترک و به جزیره، مهاجرت می­کند. وی در این جزیره به عنوان معلّم، مشغول تدریس به کودکان بومی است و برایشان رمان «آرزوهای بزرگ» دیکنز را می­خواند. آقای واتس می­کوشد تا به شاگردان خود قدرت تغییر و تحوّل در زندگی را بیاموزد. کودکان جزیره، به خصوص  شخصیّت اصلی داستان یعنی ماتیلدا، شیفته­ی شخصیّت جوان رمان آرزوهای بزرگ یعنی «پیپ» می­شوند. او تمام عمر خود را در همان جزیره­ی دورافتاده و بدون امکانات اولیه­ی زندگی گذرانده و با مادرش زندگی می­کند. پدر و دختر برای پیدا کردن کار، خانواده را ترک کرده است. زندگی توأم با تنهایی این مادر و دختر در میان آدم­هایی فقیر که به این شرایط خو گرفته­اند با حضور مردی سفید پوست که زنی سیاه پوست دارد، دستخوش تغییراتی می­شود که بستر وقوع حوادث این رمان را می­سازد.

پدر ماتیلدا چند سال پیش از آن، مانند بسیاری از مردان جزیره از خانواده دور شده و برای کار به استرالیا رفته­است. با آغاز جنگ داخلی که در اثر سرکوب شورش کارگران معدن و محاصره جزیره به وجود آمد، ارتباط اهالی جزیره به طور کامل با جهان قطع می‌شود، حتی پیش از محاصره هم بوگن ‌ویل مکانی پرت و دور افتاده و زندگی در آنجا بسیار ابتدایی و ساده بود. از دست ­دادن ارتباط و پایان ذخیره‌ها و مایحتاج عمومی، مشکلاتی برای مردم به وجود می‌آورد. تا مدتی هیچ کلاسی در مدرسه تشکیل نمی‌شود. اما بعد، آقای واتس که تنها سفیدپوست جزیره بود و مردم اسم او را چَپول گذاشته بودند، وارد فضای زندگی مردم بومی جزیره می‌شود: «همه اسمش را «چپول» گذاشته بودند. حتی در آن روزهایی که من دختری سیزده ساله و لاغر مردنی بودم، فکر می­کردم حتما خودش از لقبی که به او داده­اند خبر دارد، اما اهمیّت نمی­دهد. چشمانش آن­قدر به چیزی که پیش­رو داشت متمرکز بودند که نمی­توانست به ما، بچه­های پابرهنه، توجّه کند. مانند کسی که به نظر می­رسید که شاهد رنج و مصیبتی بوده، یا خودش گرفتار آن شده و نتوانسته فراموش کند. چشمان درشتش در آن سر بزرگ که بیشتر از چشمان دیگران بیرون زده بود _ انگار می­خواستند از سطح صورتش بیرون بزنند_ آدم را یاد کسی می­انداختند که نتوانسته با سرعت کافی از خانه بیرون برود و لای در گیر کرده­است...» (جونز، 1390: 5)

ماتیلدا، دانش­آموز نوجوانِ رمان آقای پیپ به شدت تحت تأثیر معلّم خود،آقای واتس قرار دارد. وی بعد از اتمام فصول کتاب آرزوهای بزرگ چارلز دیکنز توسط معلّم خود، مانند شخصیّت اصلی رمان دیکنز یعنی پیپ، دچار تحوّل شخصیّت می­شود. بعد از کشته ­شدن مادر و معلّم مدرسه به دست شورشیان جزیره، وی که به شکل معجزه­آسایی نجات می­یابد، می­کوشد تا مانند پیپ، زندگی­اش را تغییر دهد وی در پایان رمان، مصمم است تا به عنوان معلّم جدید جزیره برای تدریس کودکان جزیره به سرزمین بومی خویش بازگردد. رمان آقای پیپ با این کلمات به پایان می­رسد: «پیپ داستان خود من هست و من روز بعد، تلاش می­کردم، کاری انجام دهم که پیپ در انجام آن شکست خورده ­بود. من قصد داشتم به خانه و زادگاهم برگردم.» (جونز، 1390: 286)؛ زیرا [به قول وایتهد^[16](1861-1947م.) فلیسوف انگلیسی] «معرفت گذشته باید وسیله­ای برای درک وضع حاضر باشد، بنابراین آنچه از گذشته رسیده، باید در ارتباط به آنچه فعلاً جریان دارد، مورد مطالعه قرار گیرد.» (شریعتمداری، 1388: 195)

3-7- لذت بخش بودن موادّ آموزشی

رئالیست‌ها، معتقدند که تعلیم و تربیّت باید به همان اندازه که مفید است، لذت‌بخش نیز باشد. رئالیست‌ها، از روش سخنرانی و سایر روش‌های تدریس حمایت می‌کنند؛ زیرا رئالیست‌ها، معتقدند از «هر روشی که استفاده شود، باید از ویژگی انسجام که ناشی از شناختی روش‌مند، نظام‌دار و قابل اعتماد است، برخوردار باشد.» (اوزمن و کراور، 1379: 118)

معلّم واتس در ابتکاری عجیب، برای تدریس شاگردان کلاس از تنها کتابی که در جزیره بومی موجود است، بهره می­گیرد. وی پنجاه و نُه روز کتاب را برای بچه­های کلاس می­خواند. «کلاس ما پنجاه و نُه روز پای خواندن این کتاب نشست.» (جونز، 1390: 108)؛ حتی وقتی تنها کتاب جزیره، گم و مفقود می­شود، معلّم، از دانش­آموزان می­خواهد هر کس، هر قسمت کتاب را که به­ خاطر دارد، برای سایر دانش­آموزان به­صورت سخنرانی ارائه کند. «درآرزوهای بزرگ یادگرفتیم که زندگی می­تواند بدون هیچ هشداری دچار دگرگونی شود.» (جونز، 1390: 61)

وی همچنین سعی می­کند از سخنرانی والدین نیز بهره بگیرد. وی در هر جلسه کلاس از یکی از والدین دانش آموزان می­خواهد تا از مهارت­های خود برای شاگران کلاس صحبت کنند.

4- نتیجه‌گیری

براساس مباحث مطرح شده در مقاله، مطالب رمان آقای پیپ از لوید جونز با نظریات مکتبِ رئالیسم تربیّتی هم­خوانی و تناسب دارد. در رمان آقای پیپ، معلّم واتس، معلّم منطقه­ی محروم است. وی مصمّم است تا با کمترین امکانات موجود جزیره به تربیّت دانش­آموزان بپردازد. مکتب رئالیسم تربیّتی بر زندگی خوب و موفقیّت انسان­ها تأکید دارد، اما خط­ مشی و روش­ها و عقیده­ی خاص خود را دارد. معلّم رئالیست معلومات خود را در اختیار فراگیران قرار می­دهد. او می­بایست انتقال­دهنده­ی دانش باشد و علاوه بر تسلط بر شیوه­های سخنرانی، بحث و گفتگو بر آزمایش نیز مسط باشد. معلّم واتس، در رمان آقای پیپ، دو هدف بزرگ رئالیستی در تربیّت دانش آموزان کلاس دارد:

_ نخست: پرورش تفکر و تعقل شاگردان منطقه محروم کلاس.

_ دوم: ترغیب به تغییر شرایط موجود.

 در این مکتب تربیّت معلّم اهمیّت فراوانی دارد که در آن از تهدید خشک و دست­وپاگیر اداری و اعمال قوانین سختگیرانه خبری نیست. در این مکتب تلاش بر شکل­دهی و تربیّت شخصیّت معلّم با محوریت شاگرد است و بُعد اخلاقی معلّم برجسته می­شود. این مکتب به شدت انسان­گراست و به فرد و وجود اهمیّت می­دهد و به شکلی می­توان گفت که تنها مکتبی است که ارزش والایی برای انسان قائل است. پس اگر بخواهیم نظام تعلیم و تربیّت خوب و قوی داشته باشیم، باید همه جوانب را در پیشرفت نظام و فرایند یاددهی و یادگیری به کار بگیریم.

معلّم واتس، در رمان آقای پیپ می­کوشد تا کودکان کلاس زندگی سالم و خوب یاد بگیرند. هدف وی از تعلیم و تربیّت مواجه ­ساختن آنها با واقعیّت­های زندگی است، می­خواهد آنان از زندگی درست بهره­مند شوند، روشن و درست بیندیشد و دارای اخلاق نیکو باشند. در رمان آقای پیپ، دانش­آموز، هدف اصلی است نه وسیله­ی رسیدن به هدف. در همین راستا، معلّم واتس، حتی جان خود را فدای شاگردان و والدین آنها می­کند. او به استعداد و رغبت دانش­آموزان توجّه دارد و سعی دارد تا با فراهم­آوردن شرایط مناسب، امکان کنجکاوی و تفکر و فعالیّت در کشف حقایق را به شاگردان کلاس دهد.

منابع

• ابراهیم زاده، عیسی(1383)، «فلسفه تربیّت»، چ 12. تهران: دانشگاه پیام نور.
• اشرفی، فریده(1386)، «فصل اول» آقای پیپ، لوید جونز»، پژوهشگاه علوم انسانی، مجله گلستانه، شماره 84،، آذرماه صص 34-36.
• امینی خلف لو، مهناز(1397)، «بررسی تعلیم و تربیّت و رابطه آن با دیدگاه­های مختلف فلسفی»، تهران: سومین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیّتی و رفتاری. 29/ 11/ 1397.
• اوزمن، هواردا و کراور، ساموئل. ام.(1379)، مبانی فلسفی تعلیم و تربیّت. ترجمه­ی غلامرضا متقی‌فر و دیگران. چ 1. قم: مؤسسه­ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
• بشیری راد، منوچهر(1374)، «سیری در رئالیسم»، دانشگاه اصفهان. نشریه هنر. شماره­ی 28. صص 651-658.  
• خاتمی، احمد و تقوی، علی(1385)، «مبانی و ساختار رئالیسم در ادبیّات داستانی ایران»، دانشگاه تربیّت مدرس. پژوهش زبان و ادب فارسی. شماره­ی 6. بهار و تابستان. صص 99-111.
• رهنما، اکبر (1399)، «رئالیسم و تعلیم و تربیّت». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دانش نامه فلسفه تعلیم و تربیّت. دوره 2، شماره­ی 3. صص 1-4.
• سرمد، زهره(1375)، «نگاهی کلی به گزیده­ای از تحلیل­های چند متغیری». دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله روان شناسی و علوم تربیّتی. شماره­ی 1-4. فروردین. صص 15-30.
• شاتو، ژان(1355)، «مربیان بزرگ». ترجمه­ی غلامحسین شکوهی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• شریعتمداری، علی(1388)، «اصول و فلسفه تعلیم وتربیّت». چ 36. تهران: امیرکبیر.
• شریعتمداری، علی(1373)، «فلسفه»، چ 5. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
• شریفات، قلتاش (1396)، «نظریه یادگیری سازنده­گرایی». شیراز: اولین کنفرانس بین المللی علوم انسانی. 22/ 6/ 1396.
• شعاری‌نژاد، علی‌اکبر(1374)، «فلسفه‌ آموزش و پرورش». چ 3. تهران: سپهر.
• شکوهی، غلامحسین(1391)، «مبانی و اصول آموزش و پرورش»، چ 31. مشهد: به نشر.
• شفیلد، هری(1375)، «کلیات فلسفه‌ آموزش و پرورش». ترجمه غلامعلی سرمد، چ 1. تهران: نشر قطره.
• ضمیری، علی(1374)، «آموزش و پرورش»، چ 1. شیراز: راهگشا.
• فورست، لیلیان ر. (1373)، «تفسیرهای رئالیسم». دانشگاه اصفهان. مجله هنر. شماره­ی 27. صص 351-362.
• لوید، جونز(1390)، «آقای پیپ»، ترجمه­ی فریده اشرفی، چ 1. تهران: نشرآموت.
• گوتک، جرالد ال (1390)، «مکاتب و آراء تربیّتی». ترجمه محمد جعفر پاک سرشت، چ 11. تهران: سمت
• معتمدی آذری، پرویز(1384)، «جهان بینی رئالیسم». دانشگاه تهران. نشریه پژوهش زبان­های خارجی. شماره­ی 23. صص 79-92.
• نخستین، مهدی(1379)، «تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیّت». ترجمه­ی اکبر میرحسنی و محمدرضا شرقی. تهران: نشرآیینه.
• نقیب زاده، میرعبدالحسین(1387)، «نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش»، چ 23. تهران: طهوری.
• نلر، جورج فردریک(1387)، «آشنایی با فلسفه آموزش و پرورش». ترجمه: فریدون بازرگان دیلمقانی. چ 6. تهران: سمت.
• ویلیامز، ریموند (1386)، «رئالیسم و رمان معاصر». نظریه­های رمان: از رئالیسم تا پسامدرنیسم، ترجمه­ی حسین پاینده، تهران: انتشارات نیلوفر

The Components of Educational Realism in Mr. Pip by Lloyd Jones

Zahra Mahmoudabadi[17]

Asieh Zabihnia Emran[18]

DOI: 10.22080/rjls.2024.26017.1426

Abstract      

The novel entitled Mr. Pip by Lloyd Jones, a writer from New Zealand, was written under the influence of Charles Dickens' Great Expectations from which the author borrows the name of one of the characters in his story, Mr. Pip. The events of this story take place on an island in Australia. Lloyd Jones deals with issues related to the island's civil wars in the early 90s with the aim of offering realistic education which is in line with equipping students with the skills needed to adapt to the environment. In Mr. Pip, Lloyd Jones tries to represent people and social situations as they are in real life. To do so, the author of the novel adopts a problem-oriented approach that realistically expresses the surrounding realities. The present study aims to answer a fundamental question related to this novel: what are the most important components of Educational Realism in Mr. Pip? Findings suggest that in Mr. Pip, Lloyd Jones emphasizes the role of the teacher in training students by shedding light on the effects of the teacher's teachings and innovation in persuading and motivating the students in the class.

Keywords: Educational Realism, Mr. Pip, Lloyd Jones, Realism, Teaching

Extended Abstract

Introduction

In Mr. Pip, Lloyd Jones deals with issues related to his fictional island's civil wars in the early 90s with the aim of offering realistic education which is in line with equipping students with the skills needed to adapt to the environment. Lloyd Jones emphasizes the role of the teacher in training students by shedding light on the effects of the teacher's teachings and innovation in persuading and motivating the students in the class. In this regard, he, as a social critic, tries to provide an objective representation of the surrounding environment and collective beliefs of the people. In the meantime, Jones's Realism, due to his critical tendency, focuses more on failure and disappointment than on the evolutionary description of social realities.

Research Methodology and Question

In this descriptive-analytical study, library sources have been used to collect the data to answer the following question: what are the most important components of Educational Realism in Mr. Pip?

Findings

From the point of view of Realism, curriculum and education should pay great attention to objective studies in education. It is so because, from a realistic approach, the curriculum needs to be subject-oriented. In Mr. Pip, the school teacher is called Watts. As the islanders insist, he is chosen as the only teacher in the area. Mr. Watts, as he himself affirms, is not a suitable teacher under favorable circumstances; however, he tries whole-heartedly to keep the children away from mental pressures and problems caused by war and siege by oppressive classes. In Educational Realism, in the field of teaching, instead of teaching many subjects, the materials should be limited so that the teacher can help the children understand the subjects deeply. In this sense, the topics and contents of Mr. Pip are compatible with the ideas of the school of Educational Realism. In Mr. Pip, Mr. Watts is a teacher in a deprived area. He is determined to educate students by making use of the minimum facilities available on the island. The school of Educational Realism emphasizes the good life and success of people, but it has its own policies, methods and beliefs. The realist teacher presents his knowledge to the learners. In addition to mastering the methods of speech, debate and discussion, the teacher should also be an expert in conducting experiments. Teacher Watts has two great realistic goals in educating the students in the class:

 - First: Cultivating the thinking and reasoning of the students of the deprived area.

 - Second: Persuading them to change the existing conditions.

Conclusion

In the school of Educational Realism, teacher training is very important. In Lloyd’s novel, Teacher Watts tries to help the children in his class to learn how to live a healthy, good life. His educational goal is to help them confront the realities of life; he wants them to benefit from the right lifestyle, think clearly and correctly, and have good morals. In Mr. Pip, the student should be the main goal, not the means to reach the goal. In this regard, Teacher Watts even sacrifices his life for his students and their parents. He pays attention to the talents and desires of his students and tries to give them the opportunity to be curious and thoughtful to discover facts by providing suitable conditions.

References

• Bennett, Andrew, and Nicholas Royle (2004) Literature, Criticism and Theory, 3rd ed. Harlow: Pearson Longman.
• Hillmann, Michael (1984) "Al-e Ahmad's Fictional Legacy". Critical Perspectives on Modern Persian Literature. Ed. Thomas M.Ricks. Washington D.C: Three Continents Press.
• Lukacs, Georg (1996) "Marxist Aesthetics and Literary Realism". Essentials of the theory of fiction, 2nd ed. Eds. Micheal j.Hoffman and Patrick D.Murphy. London: Leicester University Press.
• Bennett, Andrew, and Nicholas Royle (2004) Literature, Criticism and Theory, 3rd ed. Harlow: Pearson Longman.
• Hillmann, Michael (1984) "Al-e Ahmad's Fictional Legacy". Critical Perspectives on Modern Persian Literature. Ed. Thomas M.Ricks. Washington D.C: Three Continents Press.
• Lukacs, Georg (1996) "Marxist Aesthetics and Literary Realism". Essentials of the theory of fiction, 2nd ed. Eds. Micheal j.Hoffman and Patrick D.Murphy. London: Leicester University Press.
• Gutek, Gerald L. (2010). Educational schools and opinions. Translated by Mohammad Jaafarpak Sarasht, 11th edition. Tehran: Samt.
• Khatami, Ahmad and Taqavi, Ali. (2015). Basics and Structure of Realism in Iranian Fiction. Research on Persian Language and Literature, 6. pp. 99-111.
• Mashen Wari, V.K. (2015) Realism-as a philosophy of Education, India Book Press.

[1]- استادیار، گروه زبان و ادبیّات انگلیسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. (نویسنده مسؤول) رایانامه:

mahmoudabadizahra@pnu.ac.ir

[2]- استاد، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. رایانامه:                                                         zabihnia@pnu.ac.ir

[3] Realism

[4] Real

[5] New Zealand author

[6] Virginia University

[7] Mr. Pip

[8] Montana

[9] Commonwealth of Nations

[10] Man Booker

[11] Commonwealth

[12] Kerry Yama Award

[13] Great Expectations

[14] Charles Dickens

[15] Harry Broudy

[16] Whitehead

[17]  Assistant Professor, Department of English Language and Literature, Payam Noor University, Tehran, Iran. Corresponding author: mahmoudabadizahra@pnu.ac.ir

[18] Professor, Department of Persian Language and Literature, Payam Noor University, Tehran, Iran.