بررسی مبانی مشترک سوررئالیسم و مثنوی‌های عطّار نیشابوری

نوع مقاله : مقاله‌ی پژوهشی استخراج از رساله و پایان‌‌‌‌نامه

نویسندگان

1 دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد

2 گروه ادبیات. دانشکده ادبیات. دانشگاه شهرکرد

3 استادیار گروه ادبیات .دانشکاه شهرکرد.

چکیده

چکیده
سوررئالیسم به معنای فراواقع‌گرایی، نام مکتبی است که در فاصله‌ی سال‌های 192۰ تا 1924 در فرانسه شکل گرفت. پیروان این مکتب در جستجوی واقعیّتی برتر به انکار و مقابله با هرآنچه در میزان عقل و خرد و هنجارهای اجتماعی ارزش شمرده می‌شد، برخاستند. مبانی نظری این مکتب ازجمله نگارش خودکار، عقل‌ستیزی، زبان طنز، توجّه به درون و مانند آن در راستای رسیدن به نقطه‌ی وحدت، تداعیگر اصول و مبانی مکتب عرفان و حقیقت برتری است که هدف آن شمرده‌ می‌شود. مثنوی‌های عطّار ازجمله آثاری است که بسیاری از نویسندگان مکتب سوررئالیسم، آن‌ها را ستوده و از آن‌ها، تأثیر بسیاری پذیرفته‌اند. در پژوهش حاضر، مبانی مشترک مکتب سوررئالیسم و مثنوی‌های عطّار ازجمله جنون و عقل‌گریزی، طنز، وحدت تضادها، بریدن از دنیای بیرون و توجّه به درون، خواب و رؤیا، تخیّل، علّیّت‌ستیزی، لازمانی و لامکانی بررسی و تحلیل شد‌ و فرضیه‌ی تأثیرپذیری این مکتب از آثار عطّار، تأیید و اثبات می‌شود.

کلیدواژه‌ها


منابع
- اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
- اصلانی. (همدان). محمّدرضا (1385). فرهنگ اصطلاحات طنز. تهران: کاروان.
- براهنی، رضا. (1371). طلا در مس. جلد 1. تهران: نویسنده.
- بهاءولد، محمّدحسین. (1382). معارف؛ مجموعه مواعظ و سخنان... . تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر. تهران: طهوری.
- بیگزبی، سی و ای. (1375). دادا و سوررئالیسم. ترجمه‌ی حسن افشار. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- پالمر، مایکل. (1385). فروید، یونگ و دین. ترجمه‌ی محمّد دهگان‌پور و غلامرضا محمّدی. تهران: رشد.
- پورجوادی، نصرالله. (1371). «حکمت دیوانگان در مثنوی‌های عطّار». مجلّه‌ی نشر دانش. ش 73- صص2-16.
- پورنامداریان، تقی. (1386). «تخیّل هنری و نمودهای آن در آثار عطّار». مجلّه‌ی پژوهش‌های ادب عرفانی. ش2- صص1-30.
- ثروت، منصور. (1385). آشنایی با مکتب‌های ادبی. تهران: سخن.
- چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمه‌ی مهدی پارسا. تهران: انتشارات سوره مهر.
- حدیدی، جواد. (1373). از سعدی تا آراگون. تهران: مرکز نشر دانشگاه.
- ــــــــــــــــــ. (1379). شاعران فرانسوی در مکتب عارفان ایرانی. تهران: بقعه.
- حرّی، ابوالفضل. (1387). درباره‌ی طنز (رویکردهای نوین به طنز و شوخ‌طبعی). تهران: سوره‌ی مهر.
- روزبهان بقلی، ابی‌نصر. (1382). شرح شطحیّات. تهران: طهوری.
- رید، هربرت. (1351). معنی هنر. ترجمه‌ی نجف دریابندری. تهران: انتشارات حبیبی.
- زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1383). تصوّف ایرانی در منظر تاریخی آن. ترجمه‌ی مجدالدّین کیوانی. تهران: سخن.
- سعید، علی‌احمد (ادونیس). (1385). تصوّف و سوررئالیسم. ترجمه‌ی حبیب‌الله عبّاسی. تهران: سخن.
- سیّدحسینی، رضا. (1387). مکتب‌های ادبی. جلد 2. تهران: نگاه.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1384). «طنز حافظ». ماهنامه‌ی حافظ. ش19- صص39- 42-
- ــــــــــــــــــــــــــــ. (1386). اسرارنامه. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
- ــــــــــــــــــــــــــــ. (1387). الهی‌نامه. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1388). مصیبت‌نامه. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
- ـــــــــــــــــــــــــــ. (1389). منطق‌الطیر. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن
- ــــــــــــــــــــــــ. (1397). تذکره‌ی الاولیاء. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
- فتوحی، محمود. (1389). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
- فروزانفر، بدیع‌الزّمان. (1373). شرح مثنوی شریف. جلد 1. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ــــــــــــــــــــ. (1389). شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدّین عطّار نیشابوری. تهران: زوّار.
- فولادی، علیرضا. (1386). طنز در زبان عرفان. قم: فراگفت.
- کرمی، حسین، زهرا ریاحی‌زمین و جواد دهقانیان. (1388). «پژوهشی در تئوری و کارکردهای طنز مشروطه». پژوهش زبان و ادبیّات فارسی. دوره‌ی جدید. ش1- صص1-16.
- مایر، فریتس. (1382). بهاءولد، زندگی و عرفان او. ترجمه‌ی مریم مشرّف. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- محمّدی کله‌سر، علی‌رضا و محمّدعلی خزانه‌دارلو. (1390). « درآمدی بر طنز عرفانی با نگاهی انتقادی به پژوهش‌های حوزه‌ی طنز». متن‌پژوهی ادبی. ش48- صص 65- 92-
- مدرّسی، فاطمه. (1390). فرهنگ توصیفی نقد و نظریّه‌های ادبی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مشتاق‌مهر، رحمان و ویدا دستمالچی(1389). « عرفان و سوررئالیسم از منظر زمینه‌های اجتماعی». مجلّه‌ی مطالعات عرفانی و اسطوره‌شناسی. ش 12- پاییز و زمستان. صص183- 200.
- مشرّف، مریم. (1389). جستارهایی در ادبیّات تعلیمی ایران. تهران: سخن با همکاری انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی.
- میرصادقی، میمنت. (1373). واژه‌نامه‌ی هنر شاعری. تهران: مهناز.
- ولک، رنه. (1373). تاریخ نقد جدید. ترجمه‌ی سعید ارباب‌شیرانی. تهران: نیلوفر.
- یونگ، کارل گوستاو. (1377). تحلیل رؤیا. ترجمه‌ی رضا رضایی. تهران: افکار.