گذار از فردیّت رمانتیک، ارتقای مفهومی عشق در اشعار لویی آراگون و احمد شاملو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 استادیار ادبیات تطبیقی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران m.rahimi@hsu.ac.ir

3 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

چکیده
پدیده‌مفهوم عشق، مهم‌ترین و برجسته‌ترین درون‌مایه‌ی ادبیّات غنایی است که در گستره‌ی ادبیّات ایران و جهان، زمینه‌ی آفرینش بزرگ­ترین شاهکارهای ادبی را فراهم آورده­است؛­ فراتر از ادبیّات غنایی، مقوله‌ی عشق در زیرساخت کهن­ترینِ حماسه­های جهان، هم­چنان برجسته و چشمگیر، نقش می­آفریند؛ این در حالی است که بنیاد ادبیّات عرفانی نیز بر عشق از گونه­ای دیگر نهاده شده است. در فضای ادبیّات معاصر، عشق مقوله‌ای صرفاً رمانتیک به شمار نمی­آید؛ بلکه با مؤلّفه­هایی دیگر پیوند خورده، از مضامین سیاسی- اجتماعی برخوردار گردیده، کارایی و توانی افزون یافته است؛ احمد شاملو ازجمله شاعران جریان­ساز معاصر ایران است که به واسطه‌ی آشنایی با ادبیّات جهان به ترجمه‌ی شماری از آثار دست یازیده و از روح شعری آن‌ها، الهام پذیرفته است. شاملو پس از آشنایی با اشعار شاعران مقاومت فرانسه به خصوص لویی آراگون به طور مستقیم از افکار و اندیشه‌های شعری او تأثیر پذیرفته است. نگارندگان این جستار بر این باورند که احمد شاملو در اشعار خود و به تأسّی از لویی آراگون از فردیّت رمانتیک گذر کرده، به تعریف متفاوتی از عشق رسیده و آن را با مؤلّفه­های سیاسی و اجتماعی درهم‌آمیخته است؛ رویکرد این پژوهش، تطبیقی و روش تحقیق، مبتنی بر مکتب فرانسوی آن است. یافته‌ها و نتایج تحقیق، حاکی از آن است که شاملو به پیروی از لویی آراگون با «جاسپاری مناسبات دیرین عشق به مفاهیمی نو»، عشق را دستمایه‌ی بیان دیدگاه خود نسبت به انسان آرمانی، مقاومت در راه آزادی‌خواهی و ایده‌آلیسم سیاسی- اجتماعی قرار داده است.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    - اخوان لنگرودی، مهدی. (1374). یک هفته با احمد شاملو در اتریش. چاپ سوم. مروارید: تهران.

    - اسداللّهی، خدابخش و خرّم‌آبادی، بنت‌الهدی.(1398). «بررسی تطبیقی اشعار آیدا در آینه و السا در آینه». پژوهش­های ادبیّات تطبیقی. د8، ش2، صص 115- 136.

    - اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1386). «جایگاه زبان و ادبیّات ایران در جهان معاصر». کتاب ماه ادبیّات. ش4- صص 8- 5.

    - انوشیروانی، علی‌رضا. (1389). «ضرورت ادبیّات تطبیقی در ایران»، ادبیّات تطبیقی فرهنگستان. د1- ش1، صص 38- 6.

    - آراگون، لویی. (1393). چشم‌های السا. ترجمه‌ی جواد فرید. تهران: نگاه.

    - آراگون، لویی. (1394) السا در آینه. ترجمه‌ی ملیحه صمدی. تهران: آویسا.

    - آلندی، رنه. (1373). عشق. ترجمه‌ی جلال ستّاری. تهران: توس.

    - باباچاهی، علی. (1384). عاشقانه‌ترین‌ها. تهران: ثالث.

    - براهنی، رضا. (۱۳۷۱). طلا در مس. چاپ اوّل. سه جلد. تهران: نویسنده.

    - بهفر، مهری. (1387). «من و تو یکی دیدگانیم». برگرفته از عاشقانه‌ها و شبانه‌ها. به کوشش بهروز صاحب‌اختیاری. چاپ دوم. تهران: هیرمند.

    - پاشایی، ع. (1382). نام همه‌ی شعرهای تو؛ زندگی و شعر احمد شاملو. چاپ دوم. تهران: ثالث.

    - پرهام، سیروس. (۱۳۶۲). رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیّات. چاپ هفتم. تهران: آگاه.

    - حافظ، شمس‌الدین محمّد. (1362). دیوان حافظ. تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران: خوارزمی.

    - حریری، ناصر. (1377). درباره‌ی هنر و ادبیّات: گفت‌وشنودی با احمد شاملو. چاپ چهارم. تهران: آویشن.

    - حسن‌زاده، عبدالله و محمّدپور، محمّد. (1392). «شعر عاشقانه‌ی مقاومت با بررسی شعر احمد شاملو». ادبیّات پایداری. س 5- ش 9- صص 119- 140.

    - حسینی، مریم .( ۱۳۹۶). مکتب‌های ادبی جهان. چاپ اوّل. تهران: فاطمی.

    - حقوقی، محمّد. (1390). شعر شاملو از آغاز تا امروز. چاپ دوازدهم. تهران: نگاه.

    - روزبه، محمّدرضا. (1381). ادبیّات معاصر ایران (شعر). تهران: روزگار.

    - سلاجقه، پروین. (1384). امیرزاده کاشی‌ها (نقد شعر معاصر: احمد شاملو). تهران: مروارید.

    - سیّدحسینی، رضا. (۱۳۶۶). مکتب‌های ادبی. چاپ نهم. تهران: نیل و نگاه.

    - شاملو، احمد. (1382). مجموعه‌ی آثار، دفتر یکم: شعرها. چاپ چهارم. تهران: نگاه.

    - شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1380). ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت. چاپ اوّل. تهران: سخن.

    - شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1379). فرهنگ نمادها. ترجمه‌ی سودابه فضایلی. تهران: جیحون.

    - شورل، ایو. (1389). ادبیّات تطبیقی. ترجمه‌ی طهمورث ساجدی. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.

    - صاحب‌اختیاری، بهروز. (1387). احمد شاملو، شاعر شبانه‌ها و عاشقانه‌ها. چاپ دوم. تهران: هیرمند.

    - صنعتی، محمّد. (1380). صادق هدایت و هراس از مرگ. چاپ اوّل. تهران: مرکز.

    - علی‌پور، صدیقه و ربابه، یزدان‌نژاد. (1392). «زیبایی‌شناسی پدیده‌مفهومی عشق با نگاهی تطبیقی به اشعار شاملو و قبانی». نشریّه‌ی ادبیّات تطبیقی . سال چهارم. ش 8- صص 226- 203.

    - فورست، لیلیان. (1376). رمانتیسم. ترجمه‌ی مسعود جعفری. چاپ دوم. تهران: مرکز.

    - کفافی، محمّد عبدالسلام. (1382). ادبیّات تطبیقی. ترجمه‌ی سیّدحسین سیّدی. مشهد: به نشر.

    - لامع، احسان. (1391). من، گورکن‌ها را صدا می‌زنم. چاپ دوم. تهران: نگاه.

    - لنگرودی، شمس. (۱۳۹۰). تاریخ تحلیلی شعر نو. ۴ مجلّد. چاپ ششم. تهران: مرکز.

    - لوئیس، هلنا. (1382). لویی آراگون. ترجمه‌ی عبدالله کوثری. چاپ دوم. تهران: ماهی.

    - مختاری، محمّد. (1392). انسان در شعر معاصر. چاپ چهارم. تهران: توس.

    - مختاری، محمّد. (1394). هفتاد سال عاشقانه. چاپ سوم. مشهد: بوتیمار.

    - موران، برنا . (۱۳۸۹). نظریّه‌های ادبیّات و نقد. ترجمه‌ی ناصر داوران. چاپ اوّل. تهران: نگاه.

    - ورزنده، امید و وفایی، مژگان. (1394). «انسان، مبارزه و عشق در شعر شیرکو بیکس و احمد شاملو». زبان و ادب فارسی. س7- ش24- صص 162-184.

    - ولک، رنه. (1374). تاریخ نقد جدید .ترجمه‌ی سعید ارباب شیرانی. تهران:  نیلوفر.

    - هلر، شارون. (1389). دانش‌نامه‌ی فروید. ترجمه‌ی مجتبی پردل. مشهد: ترانه.

    • Alluin, Bernard et Baudelle, Yves et Deguy, Jacques et Renard, Paul et Viart, Dominique. (1991). Itinéraires littéraires. Paris: Hatier.
    • Aragon, Louis. (1963). Le fou d’Elsa. Paris: Gallimard.
    • Boutier, Claude et Cie. (2003). Mille ans de littérature française. Paris: Nathan.
    • Bouty, Michel. (1999). Dictionnaire des œuvres et des thèmes de la littérature française. Paris: Hachette.
    • Brunel, Patrick. (2005). La littérature française du XXe siècle. Paris: Armand Colin.
    • Chauvin, Daniel .(2003). “L’histoire et mon amour ont la même foulée”. revue de la littérature compare. Vol. 307- Issue 3- pp 275 - 292-
    • Darcos, Xavier.(1992). Histoire de la littérature française. Paris : Hachette.
    • Letafati, Roya et Moazzami-Futihani, Bita. (1388). La littérature française XXe siècle. Téhéran : SAMT.
    • Ligny, Cécile et Rousselot Manuela. (2006). La littérature française. Paris:
    • Meddeb, Abdolwahab. (2012). “Le sublime dans la fou d’Elsa”. info. Numéro 141- pp 78- 92-
    • Remak, Henry. (1961). “Comparative Literature, Its Definition and Function”. in Comparative Literature: Method And Perspective. N. Stallknecht&H. Frenz (Eds) Carbondale: Southern Illinois UP.
    • Milner, Andrew. (1996). Literature, Culture and Society, London: UCL.

    Wellek, Rene. (1963). Concepts of Criticism: Essays. Ed. Stephen G. Nichols, Jr. New Haven: Yale UP (Collection of Wellek's essays).