سیر مدرنیسم در داستان‌های کوتاه کلباسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران

3 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران

4 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز

چکیده

چکیده
محمّد کلباسی (متولّد 1322) از بانیان جُنگ اصفهان و از اعضای انجمن ادبی صائب و از نویسندگان مکتب اصفهان است. او، گریزان از شهرت، تنها شش مجموعه داستان کوتاه به چاپ رسانده است. وی در داستان، متأثّر از نویسندگانی همچون بهرام صادقی و بورخس است. این مقاله، سعی دارد به بررسی سیر مدرنیسم در داستان‌های کوتاه کلباسی بپردازد. روش تحقیق به صورت مطالعه‌ی کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا و بررسی نمونه‌هایی از آثار کلباسی بوده است. کلباسی، سبکی درون‌گرا دارد و به اعماق روح و روان شخصیّت‌ها وارد می‌شود. هم‌چنین به اهمّیّت صناعت در داستان تأکید دارد و در فرم داستان، تحوّلی ایجاد می‌کند. کلباسی با تأثیر پذیرفتن از جریان مدرنسیم در داستان‌هایش، قهرمان‌های داستانش را مقهور دنیای اطراف می‌کند و آن‌ها را در برابر چالش‌های زندگی، ناتوان نشان می‌دهد. او با استفاده از نمادگرایی، ابهام را وارد داستان‌های خود می‌کند و با استفاده از زاویه‌ی دید اوّل شخص و استفاده از جریان سیّال ذهن، تنهایی انسان مدرن را نشان می‌دهد. کلباسی، راوی حیرت انسان است؛ آدم‌هایی که ناگهان با چهره‌ای از مرگ رو به رو می‌شوند؛ قهرمان‌هایی که نمی‌فهمند چرا حوادث چنین سخت و بی‌خبر بر ایشان فرود می‌آید. زمان در داستان‌های کلباسی، شتاب دارد. او، این شتاب را با جمله‌های کوتاه و بریده به بهترین شیوه نشان می‌دهد. در کل می‌توان گفت همه‌ی داستان‌های کلباسی، مدرن نیستند؛ امّا وصف در شماری از آثارش با شگردهای مدرنیستی است.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    • احمدی، بابک. (1375). حقیقت و زیبایی. درس‌های فلسفه‌ی هنر. تهران: نشر مرکز.
    • ارسطو. (1337). هنر شاعری. ترجمه‌ی فتح‌الله مجتبائی. تهران: اندیشه.
    • استراترن، پل. (1387). آشنایی با بورخس. چاپ چهارم. ترجمه‌ی مهسا ملک مرزبان. تهران: مرکز.
    • براهنی، رضا. (1368). قصّه‌نویسی. تهران: البرز.
    • بی‌نیاز، فتح‌الله. (1378). درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی با اشاره‌ی موجز به آسیب‌شناسی و داستان کوتاه ایران. تهران: افراز.
    • پارسی‌پور، شهرنوش. (1371). فانوس خیال. نشریّه‌ی بررسی کتاب. شماره‌ی 10.
    • پاینده، حسین. (1382). گفتمان نقد. مقالاتی رد نقد ادبی. تهران: روز نگار.
    • ---------. (1389). داستان کوتاه در ایران (داستان‌های مدرن) . تهران: نیلوفر.
    • ---------. (1390). داستان کوتاه ایرانی. جلد دوم، تهران: نیلوفر.
    • تدینی، منصوره. (1387). «مدرنیسم و پُست‌مدرنیسم در ادبیّات داستانی معاصر». رشد آموزش زبان و ادب فارسی. صص 12 - 17.
    • ----------. (1388). پسامدرنیسم در ادبیّات داستانی ایران. تهران: نشر علم.
    • تسلیمی، علی. (1388). گزاره‌هایی در ادبیّات معاصر. داستان، تهران: اختران.
    • جعفری کمانگر، فاطمه. (1391). بررسی سیر مدرنیسم در رمان‌های برجسته‌ی دهه‌ی 30 و 40. رساله دکتری. دانشگاه سمنان.
    • جهانبگلو، رامین. (1378). ایران و مدرنیته. تهران: نشر قطره.
    • چراغی، زینب. (1389). سمبولیسم داستانی پس از کودتای 28 مرداد 1332 با تأمّلی بر آثار چهار نویسنده‌ی مکتب اصفهان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت‌معلّم تبریز.
    • دقیقیان، شیرین‌دخت. (1371). منشأ شخصیّت در ادبیّات داستانی. بی‌جا: نویسنده.
    • روزبه، محمّدرضا. (1381). ادبیّات معاصر ایران (نثر) . تهران: روزگار.
    • زیس، آونر. (1360). پایه‌های هنرشناسی علمی. ترجمه‌ی ک.م. تهران: پیوند.
    • سبزیان، سعید و کزّازی، میر جلال‌الدّین. (1388) . فرهنگ نظریّه و نقد ادبی. تهران: مروارید.
    • سلیمانی، محسن. (1391). فن داستان‌نویسی (ترجمه) . چاپ نهم. تهران: امیرکبیر.
    • شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1381). موسیقی شعر. چاپ هفتم. تهران: آگاه.
    • شمیسا، سیروس. (1388). نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: میترا.
    • -----------. (1391). مکتب‌های ادبی. چاپ دوم. تهران: قطره.
    • شیری، قهرمان. (1394). مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران. چاپ دوم. تهران: نشر چشمه.
    • طاووسی، محمود و درودگر، آمنه. (1390). «اسطوره و ادبیّات مدرن». فصل‌نامه‌ی ادبیّات عرفانی و اسطوره‌شناختی. سال هفتم. شماره‌ی 23. صص 101-114.
    • محمّد کلباسی. (مثل سایه، مثل آب). حسین سناپور. (باگاردباز). با توجّه به نظریّه بالد شویلر. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
    • فروید، زیگموند. (1343). سه رساله درباره‌ی تئوری میل جنسی. ترجمه‌ی هاشم رضی. تهران: آسیا.
    • کادن، ج.ا. (1386). فرهنگ ادبیّات و نقد. ترجمه‌ی کاظم فیروزمند. تهران: شادگان.
    • کلیگز، مری. (1388). درسنامه نظریّه‌ی ادبی. ترجمه‌ی جلال سخنور، دهنوی. سبزیان. تهران: اختران.
    • مصفّا، ابوالفضل. (1388). فرهنگ اصطلاحات نجومی. چاپ چهارم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    • میر صادقی، جمال. (1386). ادبیّات داستانی. چاپ پنجم. تهران: سخن.
    • ------------. (1392). عناصر داستان. چاپ هشتم. تهران: سخن.
    • ------------. (1390). راهنمای رمان‌نویسی. تهران: سخن.
    • میرعابدینی، حسن (1386). صدسال داستان‌نویسی ایران. تهران: چشمه.
    • نجومیان، امیرعلی. (1383). درآمدی بر مدرنیسم در ادبیّات. اهواز: رسش.
    • هاجری، حسین. (1378). «نمود مدرنیسم در رمان فارسی (78-1358. نشریّه‌ی ‌زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، دوره­ی 45. شماره‌ی 185 از صص 143- 167.
    • هلپرین، جان. (1374). نظریه‌ی رمان. ترجمه‌ی حسین پاینده. تهران: نظر.

    یاحقی، محمّدجعفر. (1389). فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیّات فارسی. چاپ سوم. تهران: فرهنگ معاصر.