تأثیر مکتب‌های فلسفی و ادبی اروپا بر ادبیّات معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی

چکیده

چکیده
مقاله­ی حاضر، ‌‌‌‌‌‌‌‌تأثیر دو مکتب فلسفی اروپایی نیهیلیسم و مارکسیسم را بر شکل‌­­گیری ادبیّات جدید ایران در دوره‌های بعد از جنگ‌های جهانی اوّل و دوم به بحث می‌­گذارد. نیهیلیسم بعد از جنگ جهانی اوّل و مارکسیسم بعد از جنگ جهانی دوم بر بخشی مهمّی از ادبیّات معاصر ایران، اثر گذاشتند. نویسنده‌ی این جستار بر آن است که متون ادبی، بازتاب­دهنده­ی وضعیّت تاریخی ویژه‌ای است که با اتّکا به آن‌ها می‌شود روح زمان را شناخت. اگر در سال‌های نخست بعد از جنگ جهانی اوّل، برخی نویسندگان به یأس و سرخوردگی دچار شده بودند، برعکس در دوره­ی بعد از جنگ جهانی دوم، نوعی امید به آینده‌ای بهتر بر ادبیّات مسلّط شده بود. از این رو، این جستار با روش تحقیق پدیدارشناسی تاریخی و تحلیل محتوای برخی متون برگزیده، تلاش کرده است تا با برقراری نسبت بین وضعیّت تاریخی و مکاتب فلسفی و ادبی اروپا، تأثیر آن‌ها را بر ادبیّات معاصر ایران از منظری جهانی بررسی کند.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    • اخوان ثالث، مهدی. (1363). ارغنون. تهران: مروارید.
    • ادگار، اندرو و سج ویک، پیتر. (1387). مفاهیم بنیادی نظریّه‌ی فرهنگی. ترجمه‌ی مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: آگه.
    • استانکو، زاهاریا. (1393). پابرهنه­ها. ترجمه‌ی احمد شاملو. تهران: نگاه.
    • اینوود، مایکل. (1389). فرهنگ فلسفی هگل. ترجمه‌ی حسن مرتضوی. مشهد: نیکا.
    • بیرونی، ابوریحان. (1352). آثارالباقیه عن القرون الخالیه. به کوشش اکبر داناسرشت. تهران: ابن سینا.
    • بیگزبی، سی. وی. ای. (1379). دادا و سوررئالیسم. ترجمه‌ی حسن افشار. تهران: مرکز.
    • پانیچ، لئو و لیز، کالین. (1386). مانیفست پس از صد و پنجاه سال. گردآوری و ترجمه‌ی حسن مرتضوی. تهران: آگاه.
    • تراس، ویکتور. (1384). تاریخ ادبیّات روس. ترجمه‌ی علی بهبهانی. تهران: سازمان انتشارات علمی و فرهنگی.
    • خسروپناه، محمّدحسین. (1389). «سرآغاز رئالیسم سوسیالیستی در ایران». ادب و تاریخ زنده‌رود. شماره‌ی 52، صص173-153.
    • دیمان، گرانت. (1357). رئالیسم. ترجمه‌ی حسن افشار. تهران: مرکز.
    • رادفر، دکتر ابوالقاسم. (1383). «پژوهش­ها و ترجمه­های مربوط به فردوسی و شاهنامه در اتحّاد جماهیر شوروی». فصل‌نامه‌ی فرهنگی پیمان. سال هشتم، شماره‌ی 27، صص240-205.
    • ساچکوف، بوریس. (1362). تاریخ رئالیسم. پژوهشی در ادبیّات رئالیستی از رنسانس تا امروز. ترجمه‌ی محمّدتقی فرامرزی. تهران: تندر.
    • سیّاح، فاطمه. (1383). نقد و سیاحت. به کوشش محمّد گلبن. تهران: قطره.
    • سیّدحسینی، رضا. (1384). مکتب­های ادبی. ج2. تهران: نگاه.
    • شایگان، داریوش. (1373). آفاق تفکّر معنوی در اسلام ایرانی. ترجمه‌ی باقر پرهام. تهران: فرزان روز.
    • شفیعی­کدکنی، محمّدرضا. (1380). ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت. تهران: سخن.
    • شمیسا، سیروس. (1385). نقد ادبی. تهران: نشر میترا.
    • -----------. (1391). مکتب­های ادبی. تهران: قطره.
    • صفا، ذبیح­الله. (1393). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.
    • علوی، بزرگ. (1385). گذشت زمانه. تهران: نگاه.
    • فرّخزاد، فروغ. (1352). ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد. تهران: مروارید.
    • کسرایی، سیاوش. (1380). آرش کمانگیر. تهران: کتاب نادر.
    • گلدمن، لوسین. (1371) جامعه­شناسی ادبیّات: دفاع از جامعه­شناسی رمان. ترجمه‌ی محمّدجعفر پوینده. تهران: هوش و ابتکار.
    • گلستان، لیلی. (1383). حکایت حال گفتگو با احمد محمود. تهران: معین.
    • گورکی، ماکسیم. (1323). مادر. ترجمه‌ی علی اصغر سروش. تهران: چاپ فرهنگ.
    • ------------. (1354). هدف ادبیّات. ترجمه‌ی محمّدهادی شفیعیها. تهران: بابک.
    • لوکاچ، گئورک. (1351). معنای رئالیسم معاصر. ترجمه‌ی م. پرتوی. تهران: سیمرغ.
    • لوونتال، لئو. (1386). رویکردهای انتقادی در جامعه­شناسی ادبیّات. ترجمه و گردآوری محمّدرضا شادرو. تهران: نشر نی.
    • مجموعه مقالات دو هم‌اندیشی ترجمه‌شناسی. (1383). به کوشش فرزانه فرحزاد. تهران: یلدا قلم، صص131-117.
    • محمود، احمد. (1353). همسایه­ها. تهران: امیرکبیر.
    • مشفق کاظمی، مرتضی. (1340). «تهران مخوف». تهران: ابن سینا.
    • ----------------. (1340). یادگار یک شب. تهران: ابن سینا.
    • مهرگان، حیدر. (1360). دیدار با آرش. تهران: انتشارات حزب توده‌ی ایران.
    • میرانی، فرج­الله [ف. م. جوانشیر]. (1388). حماسه‌ی داد. بحثی در محتوای سیاسی شاهنامه فردوسی. چاپ دوم. برلین: انتشارات حزب توده‌ی ایران.
    • میرصادقی، جمال. (1384). شبچراغ. تهران: آگاه.

    - مینوی، مجتبی. (1380). «یادبود صادق هدایت»، در: «در یاد صادق هدایت». به کوشش علی دهباشی. تهران: ثالث، صص257-243.

    - نیچه، فردریش. (1381). غروب بتان. ترجمه‌ی داریوش آشوری. تهران: آگه.

    - هایدگر، مارتین. (1386). هستی و زمان. ترجمه‌ی سیاوش جمادی. تهران: ققنوس.

    - هدایت، صادق. (1342). مازیار. تهران: امیرکبیر.

    - -----------. (1344). سه قطره خون. تهران: امیرکبیر.

    - -----------. (1356). بوف کور. تهران: جاویدان.

    - -----------. (1379). هشتاد و دو نامه به حسن شهید نورایی. به کوشش ناصر پاکدامن. پاریس: کتاب چشم‌انداز.

    -هگل، گ. و. ف. (1390). پدیدارشناسی جان. ترجمه‌ی باقر پرهام. تهران: کندوکاو.

    -یارشاطر، احسان. (1351). داستان‌های ایران باستان. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

    -یشت‌ها. (1307). ترجمه و تفسیر ابراهیم پورداود. فقره‌ی 37. بمبئی: انجمن زرتشتیان.