روزه و رمضان در نگاه رمانتیک برخی از شاعران فارسی زبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

2 استادیار دانشگاه اراک

چکیده

رمانتیک ها عنصر بنیادین شعر را تخیّل می دانند که به شاعر امکان آفرینش بدیع و خلاق می دهد و با این ابزار به دنیای نادیده ها و ناشنیده ها ورود پیدا می کند و دنیایی جدید خلق می کند. روزه و آداب و رسوم پرشکوه ماه مبارک رمضان، مورد توجه غالب شاعران ادبیات فارسی بوده و آن را دستمایه مضمون آفرینی و تصویرسازی شعر خود قرار داده‌اند. این پژوهش برای بررسی چگونگی نمود ماه مبارک رمضان و روزه گرفتن در آثار شاعران فارسی زبان، با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس آمار بسامدی که توسط نرم افزار از شعر شاعران به دست آمد روزه و رمضان را مورد تحلیل قرار داده است. شاعرانی را که بیشترین توجه را به این موضوع داشتند انتخاب و تحلیل شد. بحث اصلی در سه محور اصلی تحت عناوین: 1- تصاویر بلاغی رمضان و روزه در شعر فارسی 2- آداب و رسوم ماه رمضان و روزه گرفتن 3- کارکرد رمضان و روزه. تشبیه، تلمیح و حسن تعلیل بیشترین بسامد را در تصاویر بلاغی، نیت، امساک و پرهیز، نحوه افطار کردن بیشتر بسامد را در آداب و رسوم روزه و ماه رمضان، تهذیب و انسان سازی ازمهمترین کارکردهای روزه و رمضان در شعر فارسی است که همه اینها با خیال شاعران بازآفرینی شده-اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    • قرآن کریم، ترجمه ابوالفضل بهرام­پور.
    • اسکویی، نرگس (1394)، «شیوه­های تعلیلی شاعران آذربایجانی»، مجله شعرپژوهی، دانشگاه شیراز، س7، شماره پیاپی 23، بهار: 29-48.
    • اسلامی مقدم، فاطمه و محمدرضا فارسیانی (1399)، «بررسی تطبیقی مؤلّفه­های رمانتیسم در اشعار نادر نادرپور و آلفرد دو موسه»، پژوهشنامه مکتب­های ادبی، دانشگاه مازندران، س4، ش10: 7-25.
    • باوره، موریس (1386)، تخیّل رمانتیک (مجموعه مقالات رمانتیسم)، ترجمه­ی فرشید شیرازیان، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
    • بهار، محمدتقی (1387)، دیوان اشعار، تهران: نگاه.
    • ثروت، منصور (1395)، آشنایی با مکتب­های ادبی، تهران: سخن.
    • جعفری جزی، مسعود (1378)، سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: مرکز.
    • حافظ، شمس­الدین محمد (1387)، دیوان اشعار، تصحیح قاسم غنی و محمد قزوینی، تهران: ققنوس.
    • حمیدیان، سعید (1383)، داستان دگردیسی، تهران: نیلوفر.
    • خاقانی، افضل­الدین بدیل (1388)، دیوان اشعار، تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
    • زرقانی، مهدی (1387)، چشم­انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
    • زرین­کوب، عبدالحسین (1361)، نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
    • سعدی، مصلح بن عبدالله (1385)، کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ققنوس.
    • سنایی، مجدود بن آدم (1362)، دیوان حکیم سنایی غزنوی، تهران: سنایی.
    • شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)، ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
    • .............................................. (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
    • .............................................. (1378)، زبور پارسی، تهران: آگه.
    • .............................................. (1391)، صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگه.
    • صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1365)، دیوان صائب تبریزی، مجموعه 7جلدی، تصحیح محمد قهرامان، تهران: علمی فرهنگی.
    • صدیقی، هاشم (1391)، «فلسفه روزه در اسلام»، نشریه حبل المتین، س1، ویژه نامه ماه مبارک رمضان: 118-112
    • عطار نیشابوری، فریدالدین (1358)، دیوان اشعار، تصحیح م. درویش، تهران: جاویدان.
    • غزالی، محمد (1380)، کیمیای سعادت، دو جلد، تصحیح حسین خدیوجم، تهران: علمی فرهنگی.
    • فارابی، ابونصر (1361)، احصاء العلوم، ترجمه و تصحیح حسین خدیوجم، تهران: علمی فرهنگی.
    • فتوحی، محمود (1388)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
    • فروغی بسطامی (1336) دیوان کامل اشعار، به کوشش حسین نخعی، تهران: امیرکبیر.
    • قاآنی، حبیب الله محمدعلی، (1380)، دیوان حکیم قاآنی شیرازی، تهران: نگاه.
    • قاضی­زاده، عبدالعزیز (1391)، «ویژگی­های رمضان و آداب روزه­داری»، نشریه حبل المتین، س1، ویژه نامه ماه مبارک رمضان: 27-23.
    • گلپور، منیژه و دیگران (1393)، «روزه­داری و سیستم ایمنی از منظر قرآن و احادیث»، نشریه اسلام و سلامت، ش3: 68-61 .
    • مستعلی پارسا، غلامرضا و امیر محمد جلالی (1395)، «خیال و ترک ادب شرعی؛ تبیین پیوند مضامین مبتنی بر ترک ادب شرعی با مقوله خیال در متون تغزلی»، مجله شعرپژوهی، ش30، زمستان: 178-153
    • موسوی گرمارودی، سیدمصطفی، (1379)، نگاهی به رمضان در شعر فارسی، مجله گلستان قرآن، ش 38: 32-29
    • مولوی، جلال­الدین (1382)، مثنوی معنوی، تصحیح رنولد نیکلسون، تهران: هرمس.
    • ............................... (1388)، غزلیات شمس تبریزی، مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
    • ناصرخسرو، ابومعین (1375)، سی قصیده، به اهتمام مهدی محقق، تهران: توس.

    هاتف اصفهانی (1362)، دیوان اشعار، تصحیح محمد عباسی، تهران: فخر رازی.