نمودهای مدرنیستی-اگزیستانسیالیستی مرگ‌اندیشی در شعر موج نو

نوع مقاله : مقاله‌ی پژوهشی استخراج از رساله و پایان‌‌‌‌نامه

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه گنبدکاووس. گنبدکاووس. ایران.

2 گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه گنبدکاووس. ایران

3 گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه گنبدکاووس. ایران.

چکیده

مواجهه شاعران با مرگ بنا به فضای فکری و اجتماعی هر دوره متفاوت بوده است. در دوره معاصر، شاعران مدرن به ویژه شاعران موج نو، زیر تاثیر مدرنیسم و فلسفه اگزیستانسیالیستی قرار گرفتند. بر این اساس مساله اصلی پژوهش تبیین زمینه‌های مدرنیستی و هستی‌شناسانه مرگ‌اندیشی و نمودهای آن در شعر موج نو است. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی، ابتدا مولفه‌های مدرنیستی و آرای فلاسفه مشهور در باره «مرگ»، از سقراط و افلاطون گرفته تا هایدگر، سارتر و بلانشو را بررسی کرده، سپس نمودهای مدرنیستی-اگزیستانسیالیستی مرگ‌اندیشی در شاعر موج نو را طبقه‌بندی و تحلیل کرده است.
نتایج اجمالی نشان می‌دهد که شاعران موج‌نو، مرگ را چون پدیده‌ای هستی‌شناسانه و با فردیت و آگاهی خویش درمی‌یابند. از این رو به مانند شعر پیشامدرن، مرگ‌اندیشی از نوع عرفانی، تقدیری و حتی خیامی به چشم نمی‌خورد. در این میان برخی شاعران چون احمدرضا احمدی، بیژن الهی، حسین رسائل، محمود شجاعی و هوتن نجات در مواجهه با مرگ، گرایش‌های فردگرایانه و مدرنیستی بیشتری دارند و از منظر وجودی به مرگ می‌نگرند، در برخی چون جواد مجابی، شهرام شاهرختاش، محمدرضا اصلانی و بهرام اردبیلی، گرایش‌های مدرنیستی و تأملات هستی‌شناسانه با آمیزه‌ای از دغدغه‌های اجتماعی و شرایط نابسامان سیاسی نمود می‌یابد و در پرویز اسلامپور و حمید عرفان، خفقان سیاسی و نبود آزادی به مرگ‌اندیشی انجامیده است و گرایش‌های فردگرایانه‌ی مدرنیستی در پس زمینه قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    • احمدی، احمدرضا (1371)،همه‌ی آن سال­ها، تهران: مرکز.
    • .............................. (1398)،طرح، تهران: آوانوشت.
    • احمدی، بابک (1388)،سارتر که می‌نوشت، تهران: مرکز.
    • ........................ (1377)،معمّای مدرنیته، تهران: مرکز.
    • اردبیلی، بهرام (1394)،رهگذری در خواب پروانه‌ها، تهران: بوتیمار.
    • اسلامپور، پرویز (بی‌تا)،مجموعه اشعار، کتابناک: نسخه الکترونیک.
    • اصلانی، محمدرضا (1354)،بر تفاضل دو مغرب، تهران: ارژنگ.
    • ............................... (1357)،سوگنامه‌ی سال­های ممنوع، تهران: زردیس.
    • .............................. (1390)، در گفت‌وگوی با مریم منصوری، «دیدن جهان مرا منقلب می‌کند»،روزنامه اعتماد، صفحه ادبیات، (2265) 29شهریور.
    • افلاطون (1367)،دوره­ی آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: خوارزمی.
    • اکرمی، میرجلیل (1393)، «نقد و بررسی تأثیر شعر غربی در شعر مرگ قو حمیدی شیرازی»، زبان و ادب فارسی، ش229: 23-41.
    • الهی، بیژن (1396)،جوانی‌ها، تهران: بیدگل.
    • ................. (1393)،دیدن، تهران: بیدگل.
    • الیوت، تی.اس. (2009)،سرزمین ویران، ترجمه محمود داوودی و خلیل پاک­نیا، استکهلم: سی و دو حرف.
    • ایگلتون، تری (1393)،مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمه اکبر معصوم‌بیگی، مشهد: بوتیمار.
    • اوبراین،کانرکروز (1349)،آلبر کامو،ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
    • براداتان، کاستیکا (1399)،جان دادن در راه ایده‌ها، ترجمه­ی محمد معماریان، چاپ اول، تهران: ترجمان.
    • برمن، مارشال (1386)،تجربه مدرنیته، ترجمه مراد فرهادپور، تهران: طرح نو.
    • بلاکهام، ه.ج (1387)،شش متفکّر اگزیستانسسیالیست،ترجمه­ی محسن حکیمی، تهران: مرکز.
    • بلانشو، موریس (1395)،ادبیات و مرگ، ترجمه لیلا کوچک­منش، تهران: گام نو.
    • تیلیش، پل (1366)،شجاعت بودن، ترجمه مراد فرهادپور، تهران: علمی و فرهنگی.
    • چایلدز، پیتر (1389)،مدرنیسم، ترجمه رضا رضایی، تهران: ماهی.
    • حمیدی شیرازی، مهدی (1388)،مرگ قو،تهران: سخن.
    • رامین­نیا، مریم (1400)، «ملال و اطوار سوژه­ی مدرن در شعر الیوت و بیژن الهی»، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 61:105 -131.
    • ........................ (1399)،«هستی‌شناسی مخاطب درون‌متنی در شعر موج نو»، فصلنامه نقد و نظریّه ادبی، ش پیاپی 9: 95-121.
    • رسائل، حسین (1347)،آوازهای پشت برگ­ها، تهران: روز.
    • سارتر، ژان پل (1394)،هستی و نیستی،ترجمه­ی مهستی بحرینی، تهران: نیلوفر.
    • شاهرختاش، شهرام (1346)،خواب‌های فلزی، تهران: چاپخانه زهره.
    • شجاعی، محمود (1359)،از آبی نفس­های کوتاه، تهران: کتاب آزاد.
    • شوپنهاور، آرتور (1393)،جهان همچون اراده و تصوّر،ترجمه­ی رضا ولی­یاری، تهران: مرکز.
    • عرفان، حمید(1395)،آبناز،تهران: بوتیمار.
    • فرهادپور، مراد (1395)،شعر مدرن از بودلر تا استیونسن، تهران: بیدگل.
    • فولادوند، محمدمهدی (1379)،خیّام­شناسی، تهران: فروغی.
    • لنگرودی، شمس (1370)،تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران: مرکز.
    • مجابی، جواد (1394)،در این اتاق‌ها، تهران: چشمه.
    • مهدوی،محمدحسین (1386)، پروانه‌ی بی‌خویشی‌من، تهران: فرهنگ ایلیا.
    • نجات، هوتن (1348)،حواشی مخفی، تهران: چاپخانه فاروس.
    • نوذری، حسینعلی (1391)،مدرنیته و مدرنیسم، تهران: نقش جهان.
    • نوری علا، اسماعیل (1373)،تئوری شعر: از موج نو تا شعر عشق، لندن: غزال.
    • نیما یوشیج (1393)،مجموعه‌ی کامل اشعار،به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
    • هایدگر، مارتین (1393)،هستی و زمان،ترجمه­ی عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
    • هولکوییست، مایک (1395)،مکالمه‌گرایی: میخاییل باختین و جهانش، ترجمه­ی مهدی امیرخانلو،تهران: نیلوفر.
    • یانوش، گوستاو (1386)،گفت­وگو با کافکا، ترجمه فرامرز بهزاد، تهران: خوارزمی.
    • Beasley, Rebecca. (2007),Theorists of Modernist Poetry:T.S. Eliot, T.E. Hulme, Ezra Pound, NewYork: Routledge.
    • Becker, E (1973),The Denial of Death. New York: The Free Press, A Division of Mackmillan Publishing co., Inc.
    • Blanchot, M. (2003), The Infinite Conversation.tr. Susan Hanson, Minneapolis: University of Minnesota Press.
    • ……………(1995), The Writing of The Disaster.tr. Ann Smock, University of Nebraska Press.
    • Derrida, J (2000), Demeure: Fiction and Testimony. Stanford University Press.
    • Kierkegaard, S (1980), The Sickness unto Death. Edited and Translated Howard V. Hong andEdna H. Hong, Princeton University Press.