تحلیل مؤلفه های رئالیسم سوسیالیستی در رمان همسایه ها

نوع مقاله : مقاله‌ی پژوهشی استخراج از رساله و پایان‌‌‌‌نامه

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

رئالیسم سوسیالیستی یکی از زیرشاخه‌های مکتب رئالیسم است که در آن بر واقعیت جامعه با نگاهی بر تظلمخواهی تأکید دارد و در تقابل مستقیم با تفکر قدرت‌محوری و انباشت قدرت و ثروت در میان طبقه ای خاص قد علم می‌کند. درواقع، احمد محمود یکی از نویسندگان ایرانی آن دوران با پذیرش این تفکر و بازتاب آن در رمان همسایه‌ها به دنبال نمایش جامعه زیردست و تقابل آن با جامعه قدرت و ثروت‌محور است و با معرفی مؤلفه‌های واقع‌گرایی اجتماعی، سعی در نمود هر چه بیشتر زشتی‌ها و پلیدی‌های نظام سرمایه‌داری دارد. این تحقیق که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته، درصدد پاسخ به این پرسش‌هاست که مؤلفه‌های رئالیسم سوسیالیستی در رمان همسایه‌ها کدامند؟
و نویسنده در رمان همسایه‌ها چگونه به ارائه‌ی جامعه‌ی عصر خود تحت اندیشه‌ی رئالیسم سوسیالیستی پرداخته است؟ در این تحقیق، به تحلیل و تبیین مؤلفه‌های رئالیسم سوسیالیستی در رمان همسایه‌ها پرداخته شده تا از رهاورد آن، جامعه به‌تصویر‌کشیده توسط نویسنده با توجه به بازتاب اندیشه‌های رئالیسم سوسیالیستی در آن آشکار و تبیین شود. یافته‌های تحقیق، حکایت از وجود مؤلفه‌های برجسته‌ی رئالیسم سوسیالیستی در رمان همسایه‌ها دارد نویسنده با کمک این مؤلفه‌ها سعی داشته جامعه‌ی ایران را در عین واقع‌گرایی، تحت تأثیر ظلم و انباشت قدرت و ثروت نظام حاکمه بر شرایط حاد اقتصادی و بروز فقر و رنج در طبقه‌ی کارگری و ایجاد تضاد طبقاتی نشان دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    • ابراهیم­تبار، ابراهیم؛ منصوریان، حسن و نساء ابراهیم­تبار. (1395). «بررسی عناصر داستانی در رمان همسایه­ها اثر احمد محمود». بهارستان سخن. س 13. ش 34. صص: 61 ـ 78.
    • هارتلی، اریک. (1332). رئالیسم سوسیالیستی. ترجمه­ی کاوه دهگان. مجله­ی ادبیات و زبان­ها. ش 2. صص 67-60.
    • اصغری، جواد. (1385). رئالیسم اجتماعی در آثار نجیب محفوظ و محمود دولت آبادی. رساله­ی دکتری تخصصی. دانشگاه تهران.
    • ایگلتون، تری. (1358). مارکسیسم و نقد ادبی. ترجمه­ی محمّدامین لاهیجی. تهران: نشر کار.
    • بشیری، زهرا. (1395). «بررسی رئالیسم سوسیالیستی در رمان­های دن آرام اثر میخائیل شولوخوف و کلیدر اثر محمود دولت آبادی». پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد. دانشگاه مازندران. دانشکده­ی علوم انسانی.
    • پرهام، سیروس. (1353). رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات. چ 3. تهران: نیل.
    • تراس، ویکتور. (1384). تاریخ ادبیات روس. ترجمه ی علی بهبهانی. تهران: نشر علمی فرهنگی.
    • حبیب، م. ا. ر. (1386). رئالیسم سوسیالیستی در فرهنگ اندیشه­ی انتقادی از روشن­فکری تا پسامدرنیته. ترجمه­ی پیام یزدان­جو. ویراسته­ی مایکل پین. تهران: مرکز.
    • حسینیان، روح الله. (1384). نقش فدائیان اسلام در تاریخ معاصر ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    • خانی، سعیده. (1393). «رئالیسم سوسیالیستی در آثار داستانی جبران خلیل جبران». پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد. دانشگاه مازندران. دانشکده­ی علوم انسانی.
    • خلیلی، نیره. (1390). «نمود رئالیسم سوسیالیستی در شعر معین بسیسو». پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد. دانشگاه مازندران. دانشکده­ی علوم انسانی.
    • ­داد، سیما. (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ 4. تهران: انتشارات مروارید.
    • رزمجو، علی اکبر. (1378). حزب پان ایرانیست. تهران: مرکز انقلاب.
    • راوندی، مرتضی. (1374). تاریخ اجتماعی ایران. ج8. تهران: نگاه.
    • ساچکوف، بوریس. (1362). تاریخ رئالیسم. ترجمه­ی محمّدتقی فرامرزی. چ 1. تهران: نشر تندر.
    • سلدن، رامان و پیتر ویدوسون. (1384). راهنمای نظریه­ی ادبی معاصر. ترجمه­ی عبّاس مخبر. چ 3، تهران: طرح نو.
    • سیدحسینی، رضا. (1387). مکتب­های ادبی. ج 1. چ 15. تهران: نگاه.
    • شمیسا، سیروس. (1391). مکتب­های ادبی. چ 2. تهران: قطره.
    • قادری، ابراهیم. (1397). «رئالیسم سوسیالیستی در رمان نفرین زمین جلال آل احمد و رمان از الزلزال طایر وطار». دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکده­ی ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی.
    • قاسم­زاده، محمّد. (1383). داستان‌نویسان معاصر ایران: گزیده و نقد هفتاد سال داستان‌نویسی معاصر ایران، تهران: هیرمند.
    • عسگری حسنکلو، عسگر. (1387). نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی با تأکید بر ده رمان برگزیده. تهران: فرزان روز.
    • کالر، جاناتان. (1382). نظریه­ی ادبی. ترجمه­ی فرزانه طاهری. چ 1. تهران: مرکز.
    • لوکاچ، گئورگ. (1373). پژوهشی در رئالیسم اروپایی. ترجمه­ی اکبر افسری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    • محمود، احمد. (1352). همسایه­ها. چ 1. بی­جا.
    • مک کوئیلان­، مارتین. (1384). پل دومان. ترجمه­ی پیام یزدان­جو. تهران: نشر مرکز.
    • ملکی، خلیل. (1357). تاریخ سوسیالیسم. چ 2. تهران: انتشارات رواق.
    • میرعابدینی، حسن. (1377). صد سال داستان‏نویسی ایران. تهران: نشر چشمه.
    • نوروزی، مهناز. (مهرماه ۱۳۹۶). «تأثیر انقلاب اکتبر روسیه و جنبش­های کمونیستی بر ادبیات فارسی و داستان­نویسان ایرانی». مجله­ی فرهنگ امروز. ش 19. صص 79-81.
    • وبر، ماکس. (۱۳۹۳). سوسیالیسم. ترجمه­ی حسام حسین­زاده. چ 1. کتاب فردا.

    ویلیامز، ریموند. (1386). رئالیسم و رمان معاصر: نطریه­های رمان: از رئالیسم تا پسامدرنیسم. ترجمه­ی حسین پاینده. تهران: نیلوفر.