مولفه‌های پست مدرنیسم در داستانهای بلقیس سلیمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات و ادبیات فارسی،واحد کرمانشاه،دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

پست مدرنیسم ترکیبی از نظریات مختلف و محصول اندیشه‌های متعددی است، از این رو در باب ویژگی‌ها و مؤلفه‌های آن اختلاف نظر وجود دارد. مؤلفه‌هایی همچون: کولاژ، مینی‌مالیسم، جریان سیال ذهن، عدم قطعیت، پایان‌بندی باز نمونه‌هایی از شاخص‌های پس مدرن در متون داستانی هستند. ویژگی هایی که در داستان امروز فراوان دیده می‌شود.البته برخی از مولفه‌های پست مدرنیسم با مدرنیسم مشترک است از این رو گروهی از صاحبنظران این دو جریان را در امتداد هم توصیف می‌کنند. در آثار نویسندگان هم معمولا گرایش به هر دو رویکرد در کنار هم دیده می‎‌شود. مساله این است که مولفه‌های کدام جریان در داستان غالب است.در مورد بلقیس سلیمانی هم، اینچنین است. در این پژوهش برآن بودیم که با یافتن و بررسی مولفه‌های پست مدرنیسم، به این پرسش اصلی پاسخ دهیم که آیا سلیمانی یک نویسنده پست مدرن است؟ و اگر چنین است کدام مولفه‌ها و با چه کیفیت و شیوه‌ای در آثار او به کار رفته است؟ جامعة آماری این پژوهش عبارتند از: «بازی عروس و داماد»، «روز خرگوش»، «پسری که مرا دوست داشت»، «خاله‌بازی»، «مارون»، «بازی آخر بانو»، «سگ‌سالی»، «پیاده» و «به هادس خوش آمدید» است. دستاورد پژوهش بیانگر آن است که پایان‌بندی باز، مینی‌مالیسم، کولاژ و جریان سیال ذهن از شاخص‌ترین مؤلفه‌های پسامدرن در داستان‌های بلقیس سلیمانی است که در کنار عدم قطعیت، پوچ‌گرایی، تکرار، طنز، فرامکانی و فراتاریخی،‌ شروع و پایان داستان، اعتیاد به زندگی شهری و استفادة ناگزیر از فناوری آثار بلقیس سلیمانی را به جریان پست‌مدرن نزدیک کرده‌است.

کلیدواژه‌ها


منابع
-ایپیگنانسی، ریچار(1380). پست مدرنیسم، قدم اول، ترجمه ی فاطمه جلالی سعادت، تهران:شیرازه.
-بالو،فرزاد،شهرام احمدی،مریم خواجه نوکنده(1397). «بررسی مولفه های پست مدرنیستی در رمان سنگ صبور چوبک»، پژوهش‌نامه مکتب‌های ادبی،شماره ی چهارم، ص11-37
-بچلر، دیوید(1392). مینی‌مالیسم، ترجمه ی حسن افشار، تهران: انتشارات مرکز.
-بی‌نیاز، فتح الله(1381). «هستی‌شناسی ادبیات پست مدرن»، ادبیات داستانی، شمارة 64 و 65، ص71-72.
-پاینده، حسین (1390). داستان کوتاه در ایران (جلدسوم: داستان­های پسامدرن)، چاپ اول. تهران: نشر نیلوفر.
------------(1388). نقد ادبی و دموکراسی: جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید. چاپ دوم. تهران: نشر نیلوفر.
------------(1386). رمان پسامدرن و فیلم، نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس. تهران: نشر هرمس.
-------------(1383). مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان. چاپ اول. تهران: نشر روزنگار.
------------ (1382). گفتمان نقد: مقالاتی در نقد ادبی. چاپ اول. تهران: نشر روزنگار.
-پورعمرانی، روح الله (1386). آموزش داستاننویسی، تهران: نشر تیرگان.
-خسروی،سوده، سید علی قاسم زاده(1398)« تحلیل کیفیت بازنمایی چند آوایی در رمان پسامدرنیستی ملکان عذاب»، پژوهش‌نامه ی مکتب‌های ادبی،شماره ششم،ص  7-32
-ریکور، پل (1375). «استحاله­های طرح داستان». ترجمه­ی مراد فرهادپور. ارغنون. شماره 9 و 10. سال سوم. صص 39-75.
سلطانی،فاطمه، احمد غنی پور ملکشاه،حمیدرضا قانونی(1399).«نقد پساساختارگرایانه داستان پسامدرنیستی همنوایی ارکستر شبانه چوبها»،پژوهش‌نامه ی مکتب‌های ادبی،شماره 11،ص 59-79
-سلیمانی، بلقیس(1387). خاله‌بازی، تهران: ققنوس.
----------(1388). بازی آخر بانو، تهران: نشر چشمه.
---------(1389). به هادس خوش آمدید، تهران: نشرچشمه.
---------(1390). بازی عروس و داماد، تهران: نشر چشمه.
--------(1396). سگ‌سالی، تهران: نشر چشمه.
-------(1395). مارون، تهران: چشمه.
--------(1392). پسری که مرا دوست داشت، تهران: انتشارات ققنوس.
-------(1391). روز خرگوش، تهران: نشر چشمه.
------(1398). نام کوچک من بلقیس، تهران: ققنوس.
-----(1397). پیاده، تهران: چشمه.
-شایگان، (1386). آسیا در برابر غرب، تهران: امیرکبیر.
-شمیسا، سیروس (1378). نقد ادبی. چاپ دوم. تهران: نشر فردوس
-غفاری، سحر (1389). «پسامدرن تصنعی نقد و بررسی شگردهای فراداستان در رمان بیوتن». فصلنامه علمی پژوهشی نقد ادبی. شماره 9. سال سوم. صص 73-89
-کامو، آلبر (1386). بیگانه، ترجمه ی خشایاری دیهیمی، تهران: ماهی.
-کمبر، ریچارد(1385). فلسفه ی کامو، ترجمه ی خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
-کهون، لارنس(1384). از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، ترجمه ی عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی
-کوک، ناتالی (1385). «بستار»، دانشنامه­ی نظریه­ی ادبی معاصر. ترجمه­ی مهران مهاجر و محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: نشر آگه.
-لاج، دیوید و همکاران (1386). نظریه­های رمان: از رئالیسم تا پسامدرنیسم. ترجمه­ی حسین پاینده. تهران: نشر نیلوفر.
-مارزونا، دانیل( 1389) هنر و مینی مالیسم، ترجمه ی پرویز علوی، انتشارات پشوتن
-مقدادی، بهرام (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی (از افلاطون تا عصر حاضر). تهران: نشر فکر روز.
-میرعابدینی، حسن (1383). صد سال داستان­نویسی در ایران. جلد 1و 2. تهران: نشر چشمه.
-هیکس، استیون آر. سی(1391). تبیین پست مدرنیسم، ترجمه ی حسن پورسفیر، تهران: ققنوس.
-وو، پاتریشیا (1383). «مدرنیسم و پسامدرنیسم» در مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان. ترجمه ی حسین پاینده. تهران: نشر روزنگار.