میل و فروپاشی فانتزی در مکتب سوررئالیسم (خوانش روانکاوانه آثار دیوید لینچ و صادق هدایت)

نوع مقاله : مقاله‌ی پژوهشی استخراج از رساله و پایان‌‌‌‌نامه

نویسندگان

1 فلسفه هنر گروه فلسفه دانشکده ادبیات فارسی , و زبانهای خارجی-دانشگاه علامه طباطبایی -تهران-ایران

2 گروه فلسفه دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی -تهران- ایران

چکیده

چکیده:
دیوید لینچ، فیلم‌ساز امریکایی معاصر از جریان اصلی سینمای هالیوود فاصله می‌گیرد و آن را به پرسش می‌کشد؛ امّا او، انجام چنین پروژه‌ای را در سطح کلان‌تر به منظور مورد سؤال قراردادن سبک زندگی امریکایی، پس از جنگ جهانی دوم و در سطح باز هم کلان‌تر در جهت نقد جهان مدرن به کار می‌گیرد. او بر روان انسان مدرن، انگشت می‌نهد که در سیطره‌ی کالایی شدن جهان پیرامونش، رؤیاها نیز چیزی جز کالا نیستند. بررسی سینمای دیوید لینچ به عنوان یکی از احیا‌کنندگان مکتب سوررئالیسم در سینما از این حیث دارای اهمّیّت است که از منظر او، فانتزی‌های هالیوودی بر زیست‌جهان، تأثیر بنیادین دارند. این مقاله، روایت سوررئالیستی دیوید لینچ را با روایت صادق هدایت در رمان «بوف کور»، مقایسه می‌کند. این آثار از منظر روانکاوانه و بر اساس نظریّات ژک‌لکان مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است. از آنجا که لکان در شکل‌دهی به نظریّات خود، همواره متأثّر از مکتب سوررئالیسم بود، مهم‌ترین یافته‌ی این مقاله بر اساس تعلّق لینچ، هدایت و لکان به این مکتب با نشان دادنِ مفهوم امر واقع لکان درآثار دیوید لینچ و رمان «بوف کور»، نشان دادن این امر است که خلأ درونی و حفره‌ی مرکزی جهان شکننده‌ی فانتزی با فروپاشی آن آشکار می‌گردد و این امر، یک غیاب تهدیدکننده در جهان مدرن به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    - فروید، زیگموند. (13۹2). تفسیر خواب. ترجمه‌ی شیوا رویگریان. چ ۱۰ نشر مرکز: تهران.

    - کدیور، میترا. (۱۳۸۸). مکتب لکان: روانکاوی در قرن بیست و یکم. چ ۲. تهران: انتشارات اطّلاعات.

    - موللی، کرامت. (۱۳۹۳). مبانی روانکاوی: فروید-لکان. چ ۹.تهران: نشر نی.

    - اسون، پل-لوران. (۱۳۸۹). واژگان فروید.ترجمه‌ی کرامت موللی. چ ۲. تهران: نشر نی.

    - هلر، شارون. (۱۳۸۹). دانش‌نامه‌ی فروید. ترجمه‌ی مجتبی پردل. چ ۱.مشهد: نشر ترانه.

    - کهون، لارنس و همکاران. (۱۳۷۸). از مدرنیسم تا پُست‌مدرنیسم. ترجمه‌ی عبدالکریم رشیدیان و همکاران. چ ۶ تهران: نشر نی.

    - رشیدیان، عبدالکریم. (139۳). فرهنگ پسامدرنیته. چ ۱. تهران: نشر نی.

    - بوتبی، ریچارد. (1386). فروید در مقام فیلسوف. ترجمه‌ی سهیل سمُی، چ ۲، تهران: انتشارات ققنوس.

    - ژیژک، اسلاووی و همکاران. (۱۳۸۶). لکان-هیچکاک، آنچه می‌خواستید درباره‌ی لکان بدانید؛ امّا جرأت پرسیدنش از هیچکاک را نداشتید، ترجمه‌ی مازیار اسلامی و همکاران. چ:۱تهران: انتشارات ققنوس.

    - شمیسا، سیروس. (۱۳۷۹).داستان یک روح، چ ۱، تهران : نشر فردوس.

    - پاینده، حسین. (۱۳۹۸).گشودن رمان. چ ۴، تهران: انتشارات مروارید.

    - صنعتی، محمّد. (۱۳۸۰).صادق هدایت و هراس از مرگ، ساخت‌شکنی روان تحلیل‌گرایانه بوف کور، چ ۱، تهران :نشر مرکز.

    - ژیژک، اسلاوی. (۱۳۸۲).«دیوید لینچ یا افسردگی زنانه» مجلّه‌ی ارغنون. ترجمه‌ی مازیار اسلامی، ش ۲۳. صص ۱۱۲-۹۱.

    - جلاله‌وند آلکامی، مجید. (۱۳۹۴).«راوی «بوف کور»، رانه‌ی مرگ و شکاف در نظم نمادین»، مجلّه‌ی ادب‌پژوهشی، ش ۳۳. صص ۳۶-۹

    - جلاله‌وند آلکامی، مجید، (۱۳۹۶). «راوی «بوف کور» در زنجیره‌ی بی‌پایان دال‌های نظم نمادین» پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت، سال ششم، ش ۱. صص ۱۷۷-۱۵۹

     

    • Freud, Sigmund.(1975).Introductory Lectures on Psychoanalysis.London:Penguin Books.
    • Artaud, Antonin.( 1976).Selected Writings. Helen Weaver. Ed. and Intro. Susan Sontag. New York: Farrar, Straus and Giroux.
    • Levin, Steven Z. (2008).Lacan Reframed. London :I B Tauris.
    • Hagglund, Martin.( 2012). Dying For Time. London: Harvard University Press.
    • Herzogenrath, Bernd. (1999) “On the Lost highway, Lynch and Lacan, Cinema and Cultural pathology”.
    • Caldwell,Thomas. (1997). “Lost in darkness and confusion:Lost highway, Lacan and film

    noir”. Mlbon: The university of Melborn.

    پایگاه‌های اینترنتی:

    - ملک، مهدی. (۱۳۸۹). «لکان و آوار فلسفی». مجلّه‌ی اینترنتی انجمن فرویدی. تاریخ بازیابی ۱۲/۲/۱۳۹۹.

    - کدیور، میترا، از ۱۳۸۰. «درس‌گفتارها». مجلّه‌ی اینترنتی انجمن فرویدی. تاریخ بازیابی ۲۱/۱/۱۳۹۹.

    WWW.lacanadmin.com