ترکیب‌بندی شعری از دیدگاه مکتبی با تکیه بر شعر «در میدان» احمد شاملو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

2 بابلسر-دانشگاه مازندران

3 عضو هیات علمی گروه زبان وادبیات فارسی

4 گروه زبان وادبیات فارسی

چکیده

چکیده
پیروی از طرز فکری مکاتب ادبی، تأثیرات ژرفی در ترکیب‌بندی اجزای شعر، می‌گذارد. پایبندی به اصول فکری هر مکتب، باعث می‌شود تا شاعر خود را در قالب‌های مشخصی قرار دهد و به همین ترتیب ترکیب‌بندی خاصی در شعر را سبب می‌شود. برای بررسی این موضوع شعر «در میدان» احمد شاملو برگزیده شد. در این مقاله بر اساس مؤلفه‌های اندیشگانی، متنی (لایه‌ی بیرونی، لایه‌ی درونی، لایه‌ی مرکزی) و همچنین پدیدارشناسی به لحاظ ارتباط روانشناسی بین متن و اندیشه، به بررسی ترکیب‌بندی اجزای شعر «در میدان» پرداخته شد. روش این تحقیق بر اساس روش دیالکتیکی است، چه این که در این روش ابتدا کل سنجیده می‌شود و سپس اجزای نسبت به یکدیگر و نسبت به‌کل ارزیابی می‌شوند. به‌طور کلی به سه قسم مجهولات به معلومات تبدیل می‌شود. استقرا، تمثیل و قیاس . استقرا سیر از جزء به‌کل است. تمثیل سیر از جزء به جزء است و قیاس سیر از کل به‌ جزء است. از این سه قسم، قسم سوم از درجه‌ی اعتبار بالاتری برخوردار است. نتیجه آن‌که این شعر با توجه به ریشه‌های تاریخی و شخصی در ناخودآگاه شاعر به جهت گشتالتی دارای بار منفی در  بازنمایی خاطره‌های تلخ گذشته است که تأثیر خود را بر تمام ارکان شعرگذاشته است. برای نمونه این شعر دارای دو طیف رئالیستی و سورئالیستی است. وجه رئالیستی جنبه‌ی تاریک و بازسازی‌شده است و وجه سورئالیستی جنبه‌ی روشن و بازآفریده شده بر اساس منطق فراعقلی و ربط‌های دیگر است. 

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    - برتون، آندره. (1392). سرگذشت سوررئالیسم. مترجم عبدالله کوثری. چ 4. تهران: نشر نی.

    - بونوئل، لوئیس. (1390). نوشته­های سوررئالیستی. ترجمه­ی مهوش قدیمی. تهران: نشر چشمه.

    - بیگزبی، سی. و. ای. (1392). دادا و سوررئالیسم. مترجم حسن افشار. چ 7. تهران: انتشارات مرکز.

    - پرهام، سیروس. (1360). رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیّات. چاپ ششم تهران: انتشارات نگاه.

    - تودوروف، تزوتان. (1383). «از غریب تا شگفت». ترجمه­ی انوشیروان گنجی‌پور. مجلّه‌ی ارغنون. ش 25. صص63-78.

    - جکسون، رزمری. (1383). «فانتستیک به مثابه­ی روش». ترجمه­ی آریان احمدی. مجلّه‌‌ی فارابی. ش 1. صص 7-30.

    - خوزان، مریم. (1370). «داستان وهمناک». نشریّه­ی علوم انسانی. نشر دانش. ش 65. صص33-37.

    - سیّدحسینی، رضا. (1387). مکتب­های ادبی. ج2. تهران: انتشارات نگاه.

    - شمیسا، سیروس. (1370). انواع ادبی. تهران: انتشارات باغ آیینه.

    - فروید، زیگموند. (1382). «رئوس نظریّه­ی روانکاوی». ترجمه­ی حسین پاینده. مجلّه‌ی ارغنون. ش 22، صص 73-1.

    - _______. (1919). «درآمدی بر شگرف از دیدگاه فروید». گردآوری و ترجمه­ی ابوالفضل حرّی. مجلّه‌ی فارابی. س. 4. ش. 1. صص 64-45.

    -کورئول، نیل. (1381). «پیش درآمدی بر فانتستیک ادبی». ترجمه­ی فتّاح محمّدی. مجلّه‌ی فارابی. ش 45. صص 94-63.

    - مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی. تهران: انتشارات فکر روز.

    - ولک، رنه. (1377). تاریخ نقد جدید. ترجمه­ی سعید ارباب شیرانی. تهران: انتشارات نیلوفر.

    • Breton, A. (1969). «Manifesto of Surrealism», Translated by: Richard Seaver and Helen R. lane. University of Michigan Press.
    • (1978). «What is Surrealism», Pathfinder press (NY), New York.
    • Brotchie, A. (1995). «A Book of Surrealist Games».
    • Caillois, R. (1966). «De la féerie à la science-fiction», Anthologie du Fantastique. Paris: Gallimard.
    • Carouges, M. (1950). «André breton et les données fondamentales du surréalisme», Gallimard, paris, introduction.
    • Castex, P. (1951). «Le conte fantastique en France de Nodier à Maupassant». Paris: José Corti.
    • Chanady, A. (1985). «Magical Realism and the Fantastic», New York, Garland publishing.
    • Coulet, H. (1967). «le roman jusque à la révolution», t. I, Armand Colin.
    • Flores, Angel. (1995). Magical Realism in Spanish American Fiction. Ed. Lois Parkinson Zamara and Wendy. B. Faris Durkham, N. C: Duke up.
    • Freud, S. (1955). «The uncanny». The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud. Vol. XWII (1917-1919) London: Hogarth press Ltd: 219-256.
    • Ilkka, N. (1999). «Critical Scientific Realism», Oxford University Press.
    • Todorov, T. (1975). «The Fantastic: a structural approach to a literary genre», Trans, Richard Howard. Ithaca (NY): Cornell UP.

    Jackson, R. (1981). «Fantasy: the literature of subversion». NY: Methuen press.