سوررئالیسم در رمان «ملکوت» بهرام صادقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان

چکیده

چکیده
سوررئالیسم به ادبیّات و هنر از منظر روان‌شناسانه می­پردازد، مسائل ذهنی و روانی را در آن برجسته می­کند و به روان ناخودآگاه و خواب و رؤیا اهمّیّت بسیار می­دهد. آن آفرینش هنری بدون هرگونه نظارت عقل و محدودیّت‌های عرفی و اخلاقی است و هذیان­وار و رؤیاگونه لحظه­های گذرا و ناب ذهن را ثبت می­کند تا واقعیّت برتر را برسازد. در این مقاله، رمان «ملکوت»، نوشته‌ی بهرام صادقی به روش توصیفی-تحلیلی از دیدگاه سوررئالیسم تحلیل شده است. نگارندگان می­خواهند به این پرسش اصلی پاسخ دهند که چه ویژگی­ها و شاخصه­هایی باعث شده است که این رمان، سوررئالیستی قلمداد شود؟ نتیجه‌ی بررسی­ها نشان می­دهد که بهره­گیری از ویژگی­ها و شگردهایی همچون نگارش خودکار، خواب و رؤیا، امر شگفت و حیرت­زا، عشق اروتیک و ستایش زن، طنز و جنون، مکان­های عجیب و غریب، درآمیختن واقعیّت با خیال و نبود زمان گاهنامه­ای، ملکوت را به رمانی سوررئالیستی بدل کرده است.

کلیدواژه‌ها


منابع
- آریان­پور، امیرحسین (1357) فرویدیسم با اشاراتی به ادبیّات و عرفان. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
- اسحاقیان، جواد (1395) «پلّه­پلّه تا ملکوت صادقی». مجلّه‌ی برگ هنر، دو ماهنامه‌ی ادبیّات داستانی. شماره‌ی 8. ص 13-28.
- براهنی، رضا (1371) طلا در مس. جلد اوّل. چاپ اوّل. تهران: میثاق.
- بیات، حسین (1387) داستان­نویسی جریان سیّال ذهن. چاپ اوّل. تهران: علمی و فرهنگی.
- بیگزبی، سی. وی. ای (1395) دادا و سوررئالیسم. ترجمه‌ی حسن افشار. چاپ نهم. تهران: مرکز.
- پاینده، حسین (1389) داستان کوتاه در ایران (داستان­های مدرن). ج 2. چاپ اوّل. تهران: نیلوفر.
- ــــــــــــــــــ. (1392) گشودن رمان. چاپ اوّل. تهران: مروارید.
- پیروز، غلامرضا و حقیقی، مرضیه (1393) «طنز کارناوالی و بازتاب آن در داستان­های بهرام صادقی». مجلّه‌ی جامعه­شناسی هنر و ادبیّات. دوره‌ی 6. شماره‌ی 1. ص 65-89.
- تدینی، منصوره (1395) «شیطان، خدا، انسان در آیینه‌ی ملکوت». مجلّه‌ی برگ هنر، دو ماهنامه‌ی ادبیّات داستانی. شماره‌ی 8. ص 29-38.
- ثروت، منصور (1385) آشنایی با مکتب­های ادبی. چاپ اوّل. تهران: سخن.
- دیچز، دیوید (1388) شیوه­های نقد ادبی. ترجمه‌ی محمّدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی. تهران: علمی.
- ذوالفقاری، محسن و همکاران (1395) «شیوه­های انعکاس سوررئالیسم در رمان‌های معاصر و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها با مبانی غربی­اش». مجلّه‌ی سبک­شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). شماره‌ی 32. صص243-261.
- روزبه، محمّدرضا و کشاورزی، سودابه (1394) «نشانه­های سوررئالیستی در رمان «ملکوت» بهرام صادقی». دهمین همایش بین­المللی انجمن ترویج زبان و ادبیّات فارسی. دانشگاه محقّق اردبیلی.
- سیّدحسینی، رضا (1389) مکتب­های ادبی. ج2. چاپ پانزدهم. تهران: نگاه.
- شمیسا، سیروس (1390) مکتب­های ادبی. پاپ اوّل. تهران: قطره.
- صادقی، بهرام (1351) ملکوت. چاپ سوم. تهران: کتاب زمان.
- صنعتی، محمّد (1389) «با مرگ به ستیز مرگ». در: تحلیل­های روان­شناختی در هنر و ادبیّات. چاپ پنجم. تهران: مرکز. ص113-143.
- ـــــــــــــــــــ. (1394) صادق هدایت و هراس از مرگ. چاپ ششم. تهران: مرکز.
- طهوری، مریم و رزاق‌پور، مرتضی (1389) «سوررئالیسم در داستان واهمه­های بی­نام و نشان غلامحسین ساعدی». مجلّه‌ی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، شماره‌ی 2. ص 195 – 217.
- غیاثی، محمّدتقی (1386) تأویل ملکوت و قصّه­ای اجتماعی، سیاسی. چاپ اوّل. تهران: نیلوفر.
- فتوحی، محمود (1385) «ویژگی­های تصویر سوررئالیستی». مجلّه‌ی زبان و ادبیّات دانشکده‌ی ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. ش 152. ص 1-23.
- قویمی، مهوش (1387) «بوف کور» و «شازده احتجاب»: دو رمان سوررئالیست». پژوهش‌نامه‌ی علوم انسانی. ش 57. ص 317-333.
- کاتوزیان، محمّدعلی (1395) طنز و طنزینه‌ی هدایت. چاپ اوّل. تهران: پردیس دانش.
- میرشکار، مهسا (۱۳۹۵) «بررسی مکتب سوررئالیسم با تکیه بر داستان ملکوت نوشته‌ی بهرام صادقی». کنگره بین­المللی زبان و ادبیّات. دانشگاه تربت حیدریه.
- میرعابدینی، حسن (1389) صد سال داستان‌نویسی ایران. چاپ سوم. تهران: چشمه.
- هاشمی، رقیه و پورنامداریان، تقی (1391) «تحلیل داستان ملکوت با تکیه بر مکتب روان تحلیلی». فصل‌نامه‌ی زبان و ادبیّات فارسی. سال چهارم. شماره‌ی 10. ص 137- 157.
- یونگ، کارل گوستاو (1393) انسان و سمبول­هایش. ترجمه‌ی محمود سلطانیه. چاپ نهم. تهران: جامی.