نظریّه‌ی قصّه‌ی عشق استرنبرگ در دو داستان رئالیستی «چشم‌هایش» و «شوهر آهوخانم»

نویسنده

دانشگاه علوم پزشکی مازندران

چکیده

چکیده
بسیاری از روان‌شناسان کوشیده‌اند ماهیت و چگونگی عشق و سبک‌های دلبستگی را توضیح دهند. یکی از این روان‌شناسان، رابرت استرنبرگ است که در نظریّه‌ی قصّه‌ی عشق به دلایل ایجاد روابط عاشقانه می‌پردازد و علّت پایداری یا ناپایداری این روابط را توضیح می‌دهد. به نظر می‌رسد الگوهای مشترک و رایج دلبستگی در روابط انسانی به طور ناخودآگاه در لایه‌های پنهانی داستان‌های رئالیستی حضور دارند و توانمندی نویسنده در نمایش چنین الگوهایی به باورپذیری و جذّابیت متن می‌افزاید. نویسنده در این مقاله کوشیده است الگوهای مرتبط با روابط زوج‌ها را در دو داستان رئالیستی «چشم‌ها‌یش» و «شوهر آهو خانم» با قصّه‌های عشقی که استرنبرگ در نظریّة خود تشریح کرده است، مطابقت دهد و اهمّیّت آن را در ساختار علّی و معلولی پیرنگ داستان‌ها، نمایان سازد. در این داستان‌ها از قصّه‌های عشق استرنبرگ، پنج قصّه‌ی «ایثار»، «باغچه»، «خانه» و «خانواده، شاگرد-معلّم» و «هنر» به کار رفته‌اند که بر اساس آن‌ها، منطق مستتر در پیرنگ داستان‌ها، آشکار می‌شود. ساختار علّی و معلولی در روابط عاشقانه‌ی این داستان‌ها، کاملاً با نظریّة قصّه‌ی عشق استرنبرگ مطابقت دارد و بر این اساس کنش شخصیّت‌های داستان، قابل تشریح است.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    • آرمسترانگ، جان.(1393). شرایط عشق(فلسفه‌ی صمیمیت). ترجمه‌ی‌ مسعود علیا. چ 2. تهران: انتشارات ققنوس.
    • استرنبرگ، رابرت جی.(1396). قصّه‌ی عشق(نگاهی تازه به روابط زن و مرد). ترجمه‌ی‌ علی اصغر بهرامی. چ 7. تهران: انتشارات جوانه‌ی رشد.
    • افغانی، علی‌محمّد.(1338). شوهر آهوخانم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    • ایرانی، ناصر.(1380). هنر رمان. تهران: نشر آبانگاه.
    • ایگلتون، تری.(1383). پیش درآمدی بر نظریّه‌ی ادبی. ترجمه‌ی‌ عبّاس مخبر. چ 3. تهران: نشر مرکز.
    • پاینده، حسین.(1389). داستان کوتاه در ایران. ج1. تهران: انتشارات نیلوفر.
    • داد، سیما.(1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ 2. تهران: انتشارات مروارید.
    • درویش‌زاده، سارا –غلامرضا، پاشا.(1389). «بررسی اثربخشی آموزش پیش از ازدواج بر قصّه‌ی عشق دانشجویان». فصل‌نامه‌ی یافته‌های نو در روان‌شناسی(روان‌شناسی اجتماعی). دوره‌ی 5. ش 14. صص 7-23.
    • دیچز، دیوید.(1379). شیوه‌های نقد ادبی. ترجمه‌ی‌ محمّدتقی صدقیانی-غلامحسین یوسفی. چ 5. تهران: انتشارات علمی.
    • رحیمی، یدا... .(1388). سرّ دلبران در حدیث دیگران. خرّم‌آباد: نشر شاپور خواست.
    • رسولی، محمّدرضا- کیومثی، پریسا.(1398). «بررسی مفهوم عشق از دیدگاه رابرت استرنبرگ در حکایت عطّار و نمایش‌نامه‌ی فانتزی شیخ صنعان. محمّدحسین میمندی‌نژاد». فصل‌نامه‌ی ادبیّات عرفانی و اسطوره‌شناختی. س 15. ش 54. صص101-133.
    • سیّدحسینی، رضا(1371). مکتب‌های ادبی. ج 1. چ 10. تهران: انتشارات نگاه.
    • علایی پروانه-کرمی، ابواالفضل.(1380). «ساخت و هنجاریابی مقیاس قصّه‌ی عشق و بررسی رابطه­ی آن با رضایت زناشویی». فصل‌نامه‌ی روان‌شناسی معاصر. ش ۲. صص ۳۷-۴۹.
    • علوی، بزرگ.(1377). چشم‌هایش. چ 2. تهران: انتشارات نگاه.
    • علی‌رضانژاد، سهیلا.(1396). جامعه‌شناسی عشق. تهران: دانژه.
    • فرانکن، رابرت.(1393). انگیزش و هیجان. ترجمه‌ی‌ حسن شمس اسفندآباد و همکاران. چ 5. تهران: نشر نی.
    • فرزاد، عبدالحسین.(1388). در باره‌ی نقد ادبی. چ 5. تهران: نشر قطره.
    • فیشر، هلن.(1396). چرا عاشق می‌شویم؟(ماهیت و فرایند عشق رمانتیک). ترجمه‌ی‌ سهیل سُمّی. تهران: انتشارات ققنوس.
    • قدیمی، مهوش.(1393). گذری بر داستان‌نویسی فارسی. چ 2. تهران: نشر ثالث.
    • گلشیری، هوشنگ.(1380). باغ در باغ. جلد اوّل. چ تهران: انتشارات نیلوفر.
    • محمودی، غلامرضا- حافظ الکتب، لیلی(1389). «رابطه‌ی سبک‌های عشق‌ورزی و رضایتمندی زناشویی». فصل‌نامه‌ی تحقیقات روان‌شناختی. دوره‌ی 2. ش 6. صص 101-114.
    • مقدادی، بهرام.(1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی. تهران: نشر فکر روز.
    • میرصادقی، جمال-میرصادقی(ذوالقدر)، میمنت(1377). واژه‌نامه‌ی هنر داستان‌نویسی. تهران: کتاب مهناز.
    • میرصادقی(ذوالقدر)، میمنت.(1379). رمان‌های معاصر فارسی. تهران: انتشارات نیلوفر.
    • نوزیک، رابرت(1395). «پیوند عشق». در باره‌ی عشق. ترجمه‌ی‌ آرش نراقی. چ 7. تهران: نشر نی.
    • هاشمی، سیّدمحمّد-رشیدی، مرتضی.(1395). «بررسی مؤلّفه‌های عشق کامل از دیدگاه استرنبرگ در غزلیّات سعدی». مجموعه مقالات یازدهمین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. دانشگاه گیلان. صص 2103-2118.
    • هدایتی دانا، سوسن-صابری، هایده.(1393). «پیش‌بینی رضایت زناشویی بر اساس سبک‌های عشق‌ورزی(صمیمیّت. میل. تعهّد) و اضطراب». فصل‌نامه‌ی خانواده‌پژوهی. س 10. ش 40. صص 511-527.
    • یالوم، اروین.(1390). روان‌درمانی اگزیستانسیال. ترجمه‌ی‌ سپیده حبیب. تهران: نشر نی.

    Ioana Unk.(2017). A Psychological Map of Love. Alain de Botton’s Love Stories as Reflections of Sternberg’s Theory on Love. The Anatomy of Love(A journal of literature, culture and literary translation) No. 2 - Year 7.