تحلیل روانکاوانه‌ی شخصیّت‌ در رمان‌های رئالیستی «زمین سوخته» و «پل معلّق»

نویسندگان

1 استادیار گروه ادبیات .دانشکاه شهرکرد.

2 دانشگاه شهرکرد

چکیده

چکیده
از جمله موضوع­های مطرح در رمان­های رئالیستی جنگ، پرداختن به مسائل روحی و روانی شخصیّت­هاست که با بررسی آن‌ها می­توان پی برد جنگ چه تأثیری بر حالت­های روانی شخصیّت­ها داشته است. نویسندگان حوزه‌ی جنگ و پایداری، تلاش کردند این تغییرات را در شخصیّت­های داستانی خود نشان دهند. هدف، تحلیل روانکاوانه‌ی شخصیّت­های رمان­های «پل معلّق» و «زمین سوخته» با روش اسنادی با تکیه ‌بر نظریّه‌های روان‌شناسان بزرگ است. اضطراب، ترس، مکانیسم­های دفاعی سرکوب، همانندی، جابه­جایی، واکنش وارونه و مقابله‌ی جان‌مدار ازجمله مسائل بررسی‌شده در این پژوهش هستند و به این پرسش­ها پاسخ داده­ می­شود: جنگ تحمیلی چه تأثیری برحالت­های روانی شخصیّت دارد؟ و شخصیّت در برابر این تحوّلات از کدام مکانیزم­ها استفاده کرده­اند؟ نتایج پژوهش نشان می­دهد به دلیل فضای رمان­ها و برهم خوردن تعادل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زندگی شخصیّت­های رمان­های مورد بحث دچار اضطراب و ترس می­شوند و برای از بین بردن اضطراب و ترس از مکانیسم‌های دفاعی مانند واپس‌زنی، واکنش وارونه و... استفاده می­کنند. در رمان­ رئالیستی«زمین سوخته» فقط جنگ سبب به وجود آمدن تغییر و تحوّل در شخصیّت­ها شده است؛ امّا در رمان رئالیستی «پل معلّق» علاوه بر جنگ، مسائل اجتماعی و بیماری در تغییرات شخصیّت­ها دخالت دارند.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    • ایگلتون، تری.(1368). پیش درآمدی بر نظریّه‌ی ادبی. ترجمه‌ی عبّاس مخبر. تهران: مرکز.
    • آدلر، آلفرد.(1370). روان‌شناسی فردی. ترجمه‌ی حسین زمانی شرفشاهی. تهران: تصویر.
    • آسینک، هانس یورگن.(1377). واقعیّت و خیال در روان‌شناسی. ترجمه‌ی محمّدتقی براهنی. چ 2. تهران: رشد.
    • بایرامی، محمّدرضا.(1386). پل معلّق. چ 8. تهران: افق.
    • پک، جان(1326). شیوه‌ی تحلیل رمان. ترجمه‌ی احمد صدراتی. تهران، مرکز.
    • پاینده، حسین.(1382). گفتمان نقد. تهران: روزگار.
    • تسلیمی، علی.(1396). پژوهشی انتقادی-کاربردی در مکتب­های ادبی. کتاب آمه.
    • جونز، ارنست و رولان، دالبی­یز.(1350). فروید و اصول روانکاوی. ترجمه‌ی هاشم رضی. تهران: آسیا.

     

    • ریتال، اتینکسون و همکاران.(1384). زمینه‌ی روان‌شناسی. مترجم رفیعی و همکاران. چ 5. تهران: ارجمند.
    • ریتال، اتینکسون.(1381). زمینهی روان‌شناسی هیگارد. .مترجم محمّدتقی براهنی. تهران: رشد.
    • سلیمانی، محسن.(1367). از روی دست رمان‌نویس. تهران: هنر اسلامی.
    • ـــــــــــــــــــ .(1366). رمان چیست؟. تهران: برگ.
    • شاملو، سعید.(1388). مکتب‌ها و نظریّه‌ها در روان‌شناسی شخصیّت. چ 7. تهران: رشد.
    • شولتز، دوان و شولتز، سیدنی الن.(1391). نظریّه‌های شخصیّت. ترجمه‌ی یحیی سیّدمحمّدی. چ 5. تهران: روان.
    • فروید، زیگموند و برویر، ژوزف.(1390). مطالعاتی بر روان‌شناسی فروید. ترجمه‌ی سعید شجاع شفتی، چ تهران: امیرکبیر.
    • قربان­پور، زهرا.(1392). «نقد و بررسی شخصیّت رستم وسهراب». فصلنامه‌ی مطالعاتی نقد ادبی. س 12، ش 14.
    • قشقایی، سعید و رضایی، محمّدهادی.(1388). «تحلیل روانکاوانه‌ی شخصیّت گردآفرید». فصلنامه‌ی ادبیّات عرفانی و اسطوره‌شناختی. س6. ش 14. صص 99-127.
    • قبادی، حسینعلی ادبی وهوشنگی، مجید.(1388). «نقد و بررسی روانکاوانه‌ی شخصیّت زال از نگاه آدلر». فصل­نامه‌ی نقد، س2، ش 7. صص 91-119.
    • گلشیری، هوشنگ.(1380). باغ در باغ(مجموعه مقالات). چ تهران: نیلوفر.
    • لات، برنایس وهمکاران.(1375). مبانی روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه‌ی جواد طهوریان و محمّدتقی منشی طوسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
    • لاندین، رابرت دبلیو.(1378). نظریّه‌ها و نظام‌های روان‌شناختی. ترجمه‌ی سیّدیحیی موسوی. تهران: ویرایش.
    • هریس، مارگارات و باتروث، جورج.(1385). روان‌شناسی. ترجمه‌ی غلامرضا تبریزی. تهران: نی نگار.
    • مانفردا، مارگاریت و همکاران.(1369). روان‌پرستاری. ترجمه‌ی طاعت شهریاری و همکاران. تهران: مرکز.
    • محمود، احمد.(1391). زمین سوخته. چ. 9، تهران: معین.
    • مهاجرانی، نسرین.(1382). هزارتوی داستان. تهران: چشمه.
    • میرصادقی، جمال.(1387). راهنمای داستان نویسی. چ تهران: سخن.
    • هورنای، کارن.(1384). شخصیّت عصبی زمانه‌ی ما. ترجمه‌ی محمّدجعفر مصفّا. چ 2، تهران: بهجت.
    • ــــــــــــــــــ .(1397). عصبانی­های عصر ما. ترجمه‌ی ابراهیم خواجه نوری. چ 6، تهران: نگاه.

    یزدان­پناه، سپیده( 1386) «نقد روان‌شناسی شخصیّت ضحاک در شاهنامه»، پژوهش‌نامه­ی ادب فارسی، پاییز و زمستان 1386، س3، ش24.