مرگ خالق به دست مخلوق؛ بررسی تطبیقی «هیولای فرانکشتاین» و «معصوم اوّل» بر اساس مکتب گوتیک

نویسندگان

دانشگاه ایلام

چکیده

گوتیک در ادبیات به شیوه‌ای از داستان‌نویسی در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم اروپا گفته می‌شود که ترس، فضاهای وهم‌آلود، مکان‌های مخوف، غلبه‌ی اندیشه‌ی مردسالاری، زنان مظلوم و قربانی، موجود یا هیولای گوتیکی، وقوع حوادث اصلی در تاریکی، سکوت شب و... از مؤلفه‌های اصلی آن به شمار می‌آیند. مری شلی از جمله نویسندگانی است که سعی کرده از شاخصه‌های اصلی این مکتب در خلق رمان هیولای فرانکشتاین بهره‌گیرد. جریان داستان‌نویسی فارسی نیز از تأثیرپذیری از این مکتب برکنار نماند، از جمله هوشنگ گلشیری داستان معصوم اول را بر اساس این مکتب نوشت. رمان هیولای فرانکشتاین و داستان معصوم اول داستان‌های گوتیکی هستند که از بسیاری جهات با یکدیگر قابل مقایسه و انطباق می باشند. این پژوهش بر آن است تا با روش تحلیلی- تطبیقی به بررسی این دو اثر بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گلشیری به تأسی از مضمون محوری مرگ خالق توسط مخلوق در هیولای فرانکشتاین، معصوم اول را نگاشته و هر دو اثر بر این مبنا شکل گرفته‌اند. با وجود این، گلشیری بنا به ذوق و نیروی تخیل خود در برخی شاخصه‌ها مانند هیولای گوتیکی دست به خلاقیت زده، عناصری از فرهنگ بومی و محلی را جایگزین چهارچوب‌های کلیشه‌ای گوتیک غربی کرده است.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    • آیت‌اللهی، حبیب‌الله.(1381). «وجوه افتراق و اختلاف میان دو جریان بزرگ هنری گوتیک و رنسانس». فصل‌نامه‌ی مدرّس هنر. دوره‌ی اوّل. ش 62. صص 1-6.
    • باتینگ، فرد.(1389). گوتیک. ترجمه‌ی‌ علیرضا پلاسید. تهران: افراز.
    • براکونز، خوزه.(1391). راهنمای هنر گوتیک. ترجمه‌ی‌ سیما ذوالفقاری.چ 3. تهران: ساقی.
    • برام، استیون.(1384).گوتیک معاصر: چرا به آن احتیاج داریم. ترجمه‌ی‌‌ پوپه میثاقی. ش 55. صص 127-142.
    • بیشاپ، لئونارد.(1383). درس‌هایی درباره‌ی داستان‌نویسی. ترجمه‌ی‌‌ محسن سلیمانی. چ سوم. تهران: سوره‌ی مهر.
    • بی نیاز، فتح الله.(1385). «داستان گوتیک و تمایل بشر به شر». ماهنامه‌ی ماندگار. صص 3-17.
    • حسن‌زاده‌میرعلی، عبدالله.(1394). «مشخّصه‌های ادبیّات گوتیک در ملکوت بهرام صادقی». فصل‌نامه‌ی تخصّصی مطالعات داستانی. س 2. ش 3. صص 21-34
    • ستاری، جلال.(1376). چهار سیمای اسطوره‌ای(تارزان- دراکولا- فرانکشتاین - فاوست). تهران: مرکز.
    • سناپور، حسین.(1394). ده جستار داستان‌نویسی. تهران: چشمه.
    • سیّدحسینی، رضا.(1383). فرهنگ آثار(معرّفی آثار مکتوب ملل جهان از آغاز تا امروز). تهران: سروش.
    • شلی، مری.(1389). فرانکشتاین. ترجمه‌ی‌‌ کاظم فیروزوند. تهران: مرکز.
    • فورستر، ادوارد مورگان.(1369).جنبه‌های رمان. ترجمه‌ی‌‌ ابراهیم یونسی. چ 4. تهران: نگاه.
    • کادن، جی.ای.(1386). فرهنگ ادبیّات و نقد نو. ترجمه‌ی‌ کاظم فیروزوند. چ 2. تهران: شادگان.
    • گلشیری، هوشنگ.(1364). نمازخانه‌ کوچک من. تهران: کتاب تهران.
    • مارگو، آیلین.(1384). در قلمرو وحشت. ترجمه‌ی پریسا رضایی. تهران: ققنوس.
    • محمّدابراهیم، عبّاس.(1393). ساختار روایی فانتاستیک در زهره جزیره اثر مریمه و «معصوم اوّل» گلشیری. مجلّه‌ی‌ مطالعات زبان فرانسه.پیاپی ۹. صص 1-13.
    • محمودیان، محمّدرفیع.(1382). نظریّه‌ی رمان و ویژگی‌های رمان فارسی. تهران: فرزان.
    • میرصادقی، جمال.(1366). ادبیّات داستانی(قصّه، داستان کوتاه، رمان). تهران: شفا.
    • نصر اصفهانی، محمّدرضا. فضل‌الله خدادادی.(1392). «گوتیک در ادبیّات داستانی». دو فصل‌نامه‌ پژوهش‌های ادبیّات تطبیقی. ش 1، دوره‌ی یک. صص 161-191.
    • والپول، هوراس.(1390). قلعه‌ اوترانتو. ترجمه‌ی‌ کاوه میرعبّاسی: قطره.
    • هاگل، جرالد اچ.(1384).گوتیک در فرهنگ غربی. ترجمه‌ی‌ بابک تبرابی. دوره‌ی 4. ش 3. صص 5-20.
    • Haggerty, George E. " Fact and fantasy in the Gothic Novel", nineteenth- century fiction 39. 1985: 91-379
    • Harris, Robert, "Elements of the Gothic Novel", virtual salt.2011
    • Hogle, Jerrold E.ed. "The Cambridge companion to Gothic fiction", Cambridge, England: Cambridge university press, 2002.
    • David " The Gothic Tradition ", Cambridge, 2000.