چکیده سوررئالیسم، نوعی واکنش انسان معاصر از گمشدگی هویّت انسانی دورهی مدرن بود. گریز از حقایق تلخی که تمدّن علممدار و عقلگرایی مدرن به انسان عصر جدید عرضه کرد؛ امّا عرفان اسلامی، یک بازتعریف و تغییر بنیادی و معرفتی از جهان هستی بر پایهی دین است که مستلزم نگاهشناختی به کمک معرفت و شهود در تشخیص اجزای اصل و فرع دین بر مبنای اتّصال به عالم حقیقت است. بنابراین بین نگاه عاشقانه-شهودی عارف با نگاه مادّیگرای سوررئالیست از اساس تفاوت وجود دارد. این پژوهش در نقد و بررسی دیدگاههایی که مقولهی عرفان اسلامی- ایرانی را با مؤلّفههای مکتب سوررئالیسم غربی مورد واکاوی قرار میدهند و یا سعی در یافتن نشانههای مشترک بین آن دو دارند به نگارش در آمده است. در سالهای اخیر مقالات بسیاری در نشریّات معتبر در دو جنبه، پیرامون اثبات تأثیرپذیری سوررئالیسم از عرفان اسلامی و یا واکاوی مؤلّفههای آن در متون کهن عرفانی به رشتهی تحریر درآمده است. سوررئالیسم، دارای اصولی است از جمله رؤیا، وهم، تخیّل، نگارش خودکار، تصادف عینی، جنون و دیوانگی، امر شگفت و جادو که تفاوتهای بارزی با شاخصهها و مفاهیم مکتب عرفانی-اسلامیدارد. تمایزاتی که در حوزهی تخیّل شهودی، کرامت، حقیقت، واقعیّت، اصالت هستی و بیخویشی بروز مییابد. نتایج این پژوهش به شیوهی توصیفی- تحلیلی و برمبنای مطالعات اسنادی صورت پذیرفته است، نشان میدهد که نگرهی ارتباط عرفان و سوررئالیسم که نخستین بار به وسیلهی علی احمد سعید (ادونیس) شاعر سوری مطرح گردید و پس از وی در ایران بسط و گسترش یافت، از بنیان تفاوتهای اساسی و ماهوی دارند.
اسدی، علیرضا (1390)، نقد و بررسی جنبههای سوررئالیستی در حکایتهای عرفانی منثور تا قرن 8، رسالهی دکتری رشتهی زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس.
الهیمنش، رضا و روگر، محمّد (1393)، مثال و خیال؛ جایگاه عوالم واسط و هستیشناسی و معرفتشناسی عرفانی و هنر، حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، ش اوّل، صص 1- 28.
شمسی زاده, سمانه. (1398). از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم). پژوهشنامهی مکتب های ادبی, 3(6), 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079
MLA
سمانه شمسی زاده. "از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم)". پژوهشنامهی مکتب های ادبی, 3, 6, 1398, 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079
HARVARD
شمسی زاده, سمانه. (1398). 'از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم)', پژوهشنامهی مکتب های ادبی, 3(6), pp. 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079
VANCOUVER
شمسی زاده, سمانه. از عرفان اسلامی تا سوررئالیسم غرب (رویکردی نقّادانه به وجوه اشتراک عرفان و سوررئالیسم). پژوهشنامهی مکتب های ادبی, 1398; 3(6): 93-115. doi: 10.22080/rjls.2020.17665.1079