تحلیل و واکاوی شخصیّت رئالیستی در نمایشنامه‌ی «باغ آلبالو»ی آنتوان چخوف، بر مبنای رئالیسم انتقادی

نویسندگان

1 داتشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

چکیده

چکیده
رئالیسم انتقادی به عنوان یکی از شاخه­های مکتب ادبی رئالیسم که پدیده­ای مختصّ ادبیّات عصر طلایی روسیه است، به انتقاد از اوضاع حاکم بر جامعه پرداخته است و با نگرشی اصلاح­جویانه در پی تغییر وضع موجود است. چخوف در نمایشنامه­ی «باغ آلبالو»­ با دست­مایه قرار دادن موضوع زوال اشرافیّت و روی کار آمدن بورژوا در روسیه­ی عصر نیکولای دوم و با بیان داستانی از زندگی یک خانواده­ی اشرافی با بیانی انتقادی در پی بازنمایی و تحلیل واقعیّت­های اجتماعی موجود در آن برهه­ از تاریخ روسیه است. این پژوهش بر آن است تا با تحلیل و واکاوی شخصیّت­های رئالیستی با تأکید بر رئالیسم انتقادی در این اثر به موضوعات مورد انتقاد نویسنده در جامعه­ی روسیه پی ببرد. چخوف در این نمایشنامه، انتقاد تند و تیز خود را متوجّه فضای سرد و تیره­ی حاکم بر جامعه کرده و بر اشرافیت خواب­زده، روشن­فکران منفعل و بی­عمل، شخصیّت­های ایستا و مقاوم در برابر تغییر و تحوّل و پیشرفت، بحران هویّت، عدم عزّتِ نَفْس و خودباختگی فرهنگی تاخته است و آن‌ها را با رویکردی انتقادی و اصلاح­جویانه، منطبق بر واقعیّت ومعیارهای رئالیستی به ویژه رئالیسم انتقادی مورد بحث قرار داده‌است.

کلیدواژه‌ها


  • پروینی، خلیل، (1391)، الأدب المقارن (دراسات تطبیقیه و نظریّه)، تهران: سمت.
  • پریستلی، جان بوینتن، (1391)، سیری در ادبیّات غرب، ترجمه­ی ابراهیم یونسی، چاپ هفتم، تهران: امیرکیبر.
  • پیروز، غلامرضا، و دیگران، (1392)، «تحلیل چند رمان واقعگرا در عرصه‌ی دفاع مقدس (با تکیه بر سه رمان زمین سوخته، ترکه­های درخت آلبالو و سفر به گرای 270 درجه)»، فصل‌نامه­ی علمی- پژوهشی پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شماره­ی 29، صص 57- 87.
  • چخوف، آنتوان، (1396)، باغ آلبالو، ترجمه­ی سیمین دانشور، چاپ پانزدهم، تهران: قطره.
  • خاتمی، احمد، و علی تقوی، (1385)، «مبانی و ساختار رئالیسم در ادبیّات داستانی»، پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شماره­ی 6، صص 99-111.
  • داوسن اس. و.(1377)، درام، ترجمه­ی فیروز مهاجر، تهران: نشر مرکز.
  • دقیقیان، شیرین­دخت، (1371)، منشأ شخصیّت در ادبیّات داستانی، تهران: نویسنده.
  • زرافا، میشل، (1386)، جامعه­شناسی ادبیّات داستانی، ترجمه­ی نسرین پروینی، تهران: سخن.
  • ژوکوف، ی.م، (1978)، دانشنامه­ی نقد ادبی، مسکو، ساوتسکایا انتسیکلوپدیا.
  • ساچکوف، بوریس، (1362)، تاریخ رئالیسم: پژوهشی در ادبیّات رئالیستی از رنسانس تا امروز، ترجمه­ی محمدّتقی فرامرزی، تهران: تندر.
  • صادقی محسن­آباد، هاشم، (1393)، «تأملّی در اصول و بنیادهای نظری رئالیسم در ادبیّات»، نقد ادبی، شماره­ی 25، صص 41-70.
  • فخاریان، منوّره، (1395)، «نگاهی تطبیقی به نمایشنامه­های آنتوان چخوف و اکبر رادی با تمرکز بر سه عنصر شخصیّت­پردازی، فضاسازی و گفتگو»، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه مازندران.
  • کریمی مطهر، جان­الله، و ناهید اکبرزاده، (1392)، «بازتاب رئالیسم انتقادی روسیه در ادبیّات فارسی معاصر. مطالعه موردی: وکلای مرافعه اثر میرزافتحعلی آخوندزاده»، نشریه­ی ادب فارسی، دوره­ی 3، شماره­ی 1، شماره­ی پیاپی 11 ، صص 59-71.
  • گورالنیک، ا.آ.(1991)، زیباشناسی و نقد انقلابی- دموکراتیک دهه‌ی 1960: چرنیشفسکی و دابرالیوبوف، در تاریخ ادبیّات جهان (هشت جلد)، جلد هفتم، مسکو: نائوکا.
  • گورکی، ماکسیم، و دیگران، (1369)، نقدی بر زندگی و آثار آنتوان چخوف، ترجمه­ی کتایون صارمی، تهران: پیشرو.
  • گوکوفسکی، گ.آ، (1959)، رئالیسم گوگول، لنینگراد، ادبیّات هنری.
  • مهندس­پور، فرهاد و دیگران، (1395)، انعکاس بحران هویّت در نمایش­نامه­های «باغ آلبالو» از چخوف و «لبخند باشکوه آقای گیل» از رادی، دوفصل‌نامه­ی علمی- پژوهشی پژوهش­های ادبیّات تطبیقی، دوره­ی 4، شماره­ی 1 بهار 1395، صص 149-179.
  • یحیی­پور، مرضیه و کریمی مطهّر، جان­اله، (1383)، «بررسی نمایشنامه­ی باغ آلبالو و شخصیّت­های آن»، نشریّه­ی هنرهای زیبا، شماره­ی 19، صص 103- 110.
  • یحیی­پور، مرضیه؛ صادقی، زینب، (1389)، «سایه‌ی آنتوان چخوف بر ادبیّات نمایشی معاصر ایران (بر اساس نمایشنامه­های آنتوان چخوف و اکبر رادی)»، نشریه­ی پژوهش زبان­های خارجی، ش 57 ، صص 151-167.
  • Braun, Edward, Chekhov and his Russia. In V. Gottlieb.& P. Allain Thebridje Companion to Chekhov.(pp 111-119). London: Cambridje University Press, 2000.
  • Sarichef, I.O. Chekhov “ The Chery Garden’, main content, text analysis literary criticism, work. Moscow: Astrel,